Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

сайёҳи Ёқут ал-Ҳ ам авий хабар беради: «М ен бу шаҳарни
мўғуллар забт эт и б вайронага айлантирганигача, 616
йили (1 2 1 9 — 1220) кўрганм ан. Н азари м да, бундам кат­
та, бундам ҳам б о й ва о б о д шаҳарни кўрмаганман. Бироқ
мўғуллар б о с и б олгандан к ейин б у н и н г ҳам маси там ом
бўлди; ш аҳарда м устаҳкам роқ би н ол ар ги н а о м о н қол-
ган, аҳоли н и эса там ом қ ириб таш лаган, д е б эш и т -
ди м ». А м м о заҳматкаш халқ қабристонга айланган п о й -
тахтни бош қ а ж ойга кўчириб бош л и қ қайта тикланган
ва ўзи н и н г бун ёдк ор л и к ф аолия ти ни давом эттири б,
бетакрор оби далар теварагида турли аф сон алар ва р и -
воятлар и ж о д қилган.
Х оразм гуллаб-яш н аб ю қори босқ ич га чиққанда,
қудратли хор азм ш оутар давлати атр оф и да эн г кучли
турк қабилалари — қангли, қипчоқ, туркман ва туб
хоразм (сарт) аҳоли си би р и к и б ж ипслаш аётган ва д у н ё ­
ни за б т қ илиш м ақ сади да хал и ф а л и к н и н г м аркази
Бағдодга қарш и ю риш га тайёрланаётган би р пайтда
ш аф қ атси з Ч и н ги зхон қўш инлари ваҳш ийларча б о с т и -
р и б киради. А м м о би р и н ч и қараш да мустаҳкам бўл и б
кўринган б у давлат кучли ички қарам а-қарш иликлар-
ни бош дан кечираётган эди .
Мўғул истилоси араф асида Х оразм га қарашли турк
қабилалари -ва маҳаллий зодагонлар ўртасида тўхтовсиз
с и ёси й кураш давом э т и б , б у кураш сарой атр оф и -
даги доираларга ўти б, ж и дди й тус олади. Х о р а зм ­
н и н г ана шу даврдаги п о д ш о си С ултон М уҳам мад
(1 2 0 0 — 1220 й .)н и н г қ и п ч оқ он а си ва ун и н г қ ари н-
д о ш у р у ғ л а р и н и н г , ш у н и н г д е к к ўп ги н а р у ҳ о н и й -
ларнинг таъсири остидаги халифаликка ён берган турк