Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

матли сар ой О лтин Ўрда давридаги Х оразм ҳок и м и -
нин г шақар четидаги ёзги кўш ки бўлганлигини кўрса-
тади.
Бутун Урганч харобалари, о н д а -со н д а сак дан и б қол-
ган ёдгорликларни эъ ти борга олм аган да, Х оразм мўғул
ва ундан кейинги и сти лочи ларн ин г м исли кўрилмаган
в ахш и ён а ю р и ш л ар и н а т и ж а с и д а қ ан дай ф о ж и а л и
аҳволга туш ганлигини м уф ассал тасаввур қилиш га и м -
кон бер ади .
^
Ўша даврдаги тарихий воқеаларни эсл ар эк ан м и з
ж асур хоразм ли клар ни н г ўз м устақиллиги учун кураш -
д а чеккан азоблари н ои лож Э рк и н С ам андаров ни н г
қуйидаги ж ўш қин сатрларини эслатади:
105

---

Гоҳ булут остида қолди, гоҳи кулди юлдузи,
Қирди бу юртни неча ёв, бости Жўжи, Чингизи,
Сув бўлиб қон оққанини сўйласин Жайхун ўзи...
Сувга ғарқ бўлганда Урганч, бормиди дарёда айб,
Йиғласа мотам йўлида йўқдир ҳеч «гирёда» айб,
Тожу тахт илгида айбу, бераҳм дунёда айб...
Ҳ ози р ги Т ур к м ан и стон н и н г ш им оли даги Т ош ҳовуз
вилоятида кўҳна харобалар қад кўтарган илк Ўрта аср-
ларга о и д би р неча аж о й и б оби далар ҳозиргача к иш ини
чуқур ҳаяж онга сол ади . Бу оби далар ичида би р вақтлар
ду н ён и ларзага келтирган бую к х о р а з м ш о ^ а р даврида
тикланган, ам м о ф алакн и нг гардиш и би лан тасоди ф ан
сақ дан и б қолган 40 метрлик балан д м и н ора, ҳаш аматли
Т ўрабек хонум м ақбараси , маш ҳур илоҳиётчи оли м Ф ах­
ри дди н Р ази й н и н г қ абри, сўнгги хор азм ш о \л а р д а н сул-
тон Т ек еш н и н г улуғвор «гўк гум баз авлиё» д е б танилган
оби да ва маш хур Н аж м и дди н К убр о ном ли м ақбараси.