Ismailova Zukhra Karabayevna, Maxsudov Po’lat Maxsudovich, Ergashev Oybek Karimovich

  
Didaktik  reduksiya  tamoyilida
  talabaning  bilimlarni  yuqori  darajada 
o'zlashtirishi  uchun  bu  o'quv  materiali  kerakli  miqdorgacha  qisqartirilishi  lozim. 
Agar  o'quv  materialining  hajmi  juda  katta  bo'lsa,  undan  kerakli  qismlar  tanlab 
olinishi  kerak.  Majmuaviy  va  murakkab  topshiriqlar  osonlashtirilishi  lozim,  lekin 
ma'nosi o'zgarmasligi shart. Shuning uchun, agar faqat boshlang'ich bilimlar berish 

---

 
39 
kerak  bo'lsa.  o'quv  materialini  iloji  boricha  oddiyroq  tushuntirishga  va  nihoyatda 
ko'p  va  keng  o'quv  materiali  bilan  talabani  qiynamaslikka  harakat  qilish  kerak. 
Tajribali o'qituvchi murakkab jarayonlarni oson so'zlar bilan tushuntira oladi. 
 
Ta’limni  ongli  o‘zlashtirish  tamoyili,  bir  tomondan  ta’lim  oluvchilarning 
mustaqil,  faol  fikr  yuritishlarini  nazarda  tutsa,  ikkinchi  tomondan,  aynan  shu 
jarayon  davomida  ta’lim  oluvchilarning  mustaqillik  va  faolliklarining  hamda, 
mantiqiy,  erkin  fikrlash  faoliyatlarini  tarbiyalab,  takomillashtirib  borishni  o‘z 
ichiga  oladi.  O‘qitishda  onglilik  va  faollik  dastavval,  aqliy  fikrlash  faoliyatidagi 
aniqlikka  bog‘liqdir.  Tafakkur  qilishdagi  faollik  esa,  bayon  qilingan  o‘quv 
materiallari  yoki  tevarak  –  atrofni  o‘rab  olgan  ob’ektiv  borliqdagi  narsa  va 
hodisalar,  voqealar  ustida  fikr  yuritishdir.  Faol  fikrlash  operatsiyalarida,  ya’ni 
taqqoslash,  solishtirish,  tahlil  –  sintez  qilish,  abstraksiya  va  umumlashtirishda 
namoyon bo‘ladi. SHunga ko‘ra, ongli va faol o‘zlashtirishga erishish uchun ta’lim 
jarayoni  (har  bir  dars)  ta’lim  oluvchilarning  fikrlash  faoliyatini  faollashtirishga 
qaratilgan bo‘lishi lozim. 
O'qitishdagi  onglilik  tamoyili  talabalardagi  ta'lim  jarayonining  aniq 
maqsadlarini tushunish, o'rganilayotgan dalil, hodisa, jarayonlar va ular o'rtasidagi 
bog'lanishni  tushungan  holda  o'zlashtirib  olish,  o'zlashtirilgan  bilimlarni  amaliy 
faoliyatda qo'llay bilish kabi me'yorlarni anglatad.i