Ismailova Zukhra Karabayevna, Maxsudov Po’lat Maxsudovich, Ergashev Oybek Karimovich

 O'qitishda  tizimlilik  va  izchillik  tamoyili
-  tizimlilik  va  izchillik  tamoyili 
o'qitishni shunday tashkil etishni talab etadiki, bunda o'quv fanlarini o'qitish qat'iy 
mantiqiy  tartibda  olib  boriladi.  Talabalar  bilim,  ko'nikma  hamda  malakalarni 
izchillik  bilan  egallab  boradilar  va  ayni  zamonda  amaliy  vazifalarni  hal  qilish 
uchun  ulardan  foydalanishni  o'rganadilar.  Tizimlilik  va  izchillik  tamoyili 
pedagogik  jarayonning  hamma  bo'g'mlarida  amalga  oshiriladi.  Uning  talablari 
darsliklar  va  dasturlarni  tuzishda  o'z  aksini  topadi.  Ulardagi  material  bir  qator 
didaktik  talablar  bo'yicha  joylashtiriladi.  O'quv  dasturida  nazariy  va  amaliy 
mashg'ulotlar  bir-biriga  uzviy  bog'lanishi  saqlanishi  kerak.  Har  bir  darsda  o'quv 
maqsadini  aniq  belgilash  va  belgilangan  maqsadga  muvofiq  keluvchi  mazmunm 
tarkib  toptirish  kerak.  Har  bir  kasbiy  fan  uchun  o'quv  dasturi  talabiga  mos  holda 
dastavval tayanch tushunchalarni aniq belgilab olib, ularning darajasi va me'yorini 
aniqlash  kerak.  Maxsus  fanlarni  o'qitishda  qo'llaniladigan  usullarni  aniq  belgilab, 
yuqori  samara  beruvchi  usullardan  foydalanish,  mashg'ulotlar  davomida 
berilayotgan  bilim  va  ko'nikmalarning  talabalar  tomonidan  o'zlashtirish  darajasini 
belgilovchi  nazorat  va  tekshirishning  turli  usullari  hamda  testlardan  foydalanish 
muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Talabalarning  ma'lumot  darajasi  oshib  borishiga  va 
rivojlanishiga qarab predmetni bayon qilishning didaktik tizimi fan tizimiga tobora 
yaqinlashib  boradi.  Mashg'ulotlarni  o'tkazishda  dasturga  aniq  rioya  qilish  va 
talabalarning darslik bilan ishlashi ularning bilimlarni muayyan tizimda o'zlashtirib 
olishga yordam beradi. 
Ta’lim jarayonida tizimlilik va izchillik tamoyilini amalga oshirishda ta’lim 
beruvchi  o‘quv  materiallarini  oldingisini  keyingisi  uchun  asos  bo‘lishi,  keyingisi 
esa,  oldingisining  davomi  va  oldingisi  bilan  mustahkam  bog‘liq  bo‘lishini 
ta’minlashi lozim.  
Darsning  tizimli  va  izchil  bo‘lishida  quyidagilarga  e’tibor  berish,  ya’ni 
ma’lumdan – noma’lumga, osondan – qiyinga, oddiydan – murakkabga, yaqindan 
– uzoqqa, yakkadan – umumiyga, umumiydan – juz’iyga, konkretdan – abstraktga, 

---

 
37 
misollardan – qoidalarga o‘tish tavsiya etiladi. Amaldagi qo‘llanib kelayotgan DTS 
talablari  asosidagi  o‘quv  rejalari  va  dasturlari  ham  ta’limning  tizimli  va  izchil 
bo‘lishiga  amal  qilingan  holda  tuzilmoqda.  Xullas,  ta’limning  ilmiy,  tizimli  va 
izchil bo‘lishi tamoyili ta’lim jarayonida bir – biriga mustahkam bog‘langan holda 
umumiy birlikni tashkil etadi.