Ismailova Zukhra Karabayevna, Maxsudov Po’lat Maxsudovich, Ergashev Oybek Karimovich

 
O’qitishda  talabalarning  yoshi  va  individual  imkoniyatlarini  hisobga 
olish  tamoyili
.  Har  bir  talaba  o'zining  individual  (jismoniy,  psixik  va  b.) 
xususiyatlariga egaki, bu uning o'quv faoliyatiga katta ta'sir etadi. Pedagogning bu 
xususiyatlarni o'rganishi va hisobga olishi ta'lim-tarbiya sifatini oshirish va har bir 
talabaning ijobiy qobiliyatlarmi rivojlantirish uchun sharoit yaratadi. 

---

 
41 
Talabaning  bunday  xususiyatlarini  o'rganish  uzoq  vaqt  mobaynida  olib 
boriladi.  Pedagog  talabalarning  mashg'ulotlardagi  va  ishlab  chiqarish  ta'limi 
vaqtida ustaxonalardagi ishini, uy vazifalarini bajarishini kuzatadi, ularning bilimi, 
yozma  ishlari  va  tayyorlagan  buyumlarini  tekshiradi,  darsdan  tashqari  vaqtlarda 
ular  bilan  suhbatlashadi.  Talabaning  kuchli  va  ojiz  tomonini  bilib  olishga,  uning 
qiziqishlari,  tafakkuri,  nutqi,  xotirasi,  diqqati,  xayoliga  xos  bo'lgan  xususiyatlarni 
o'rganishga, uning xarakteri va iroda sifatlarini yaxshi bilib olishga harakat qiladi, 
hayotiy  va  mehnat  tajribalarini,  ularning  o'qishga  kelishdan  oldingi  faoliyati 
xususiyatlarini o'rganadi. 
Ta’limda  ta’lim  oluvchilarning  yosh  va  individual  xususiyatlarini  hisobga 
olish  –  jonli  va  samarali  dars  o‘tish  garovlaridan  biridir.  Ta’lim  beruvchi  o‘quv 
materialini ta’lim oluvchilar uchun tushunarli qilib o‘tishi uchun, ularning yoshi va 
individual  xususiyatlarini  diqqat  markazida  saqlashi  shart.  O‘quv  materiallari 
ta’lim oluvchilarning yoshi va ma’lumotiga qanchalik loyiq, mos bo‘lsa, bu o‘quv 
materiali  ta’lim  oluvchiga  yaxshi  tushunarli  bo‘ladi  va  uzoq  vaqt  xotirasida 
saqlanadi. O‘quv materialini ta’lim oluvchining yoshiga va individual xususiyatiga 
mos holda o‘tish uchun ta’lim beruvchi quyidagi shartlarga amal qilishi lozim: 

 
ta’lim  beruvchi  ta’lim  oluvchilarining  anatomik,  fiziologik  va  psixologik 
xususiyatlarini yaxshi bilishi; 

 
ta’lim  beruvchining  o‘quv  rejasi,  o‘quv  dasturi,  darsliklar,  o‘quv 
qo‘llanmalari  va  zarur  qo‘shimcha  adabiyotlarni  qunt  bilan  o‘rganib 
chiqishi; 

 
guruhdagi  ta’lim  oluvchilar  tarkibi,  fan  va  mavzuning  maqsadi  hamda 
xarakteriga, darsning maqsadiga qarab o‘qitishning yangi – yangi usullarini 
qo‘llashi; 

 
dars  jarayonida  o‘z  nutqini  izchil,  tizimli  va  emotsional,  ta’sirli  bo‘lishiga 
erishish; 

 
dars jarayonida ta’lim oluvchilar diqqatini markazlashtira olishi va hokazo.