Ислоҳотҳои соҳаи маориф дар республикаи Ӯзбекистон

Ташкил шудани низоми таълими миёнаи махсус, касбу њунар. Му-
вофиќи ќонуни Республикаи Ўзбекистон “Дар бораи таълим” ба муносибати љорї шудани таълими умумии миёнаи нўњсола њамаи донишомўзони мактаби нўњсола аз бар намудани таълимро дар мактаби миёнаи махсус ё коллељњои касбу њунар давом доданд. Яъне дар доираи марњилаи якуми Барномаи миллии тайёркунии кадрњо (1997–2001) дар амал татбиќ карда шуд. Дар давоми ин давр ќариб 300 то муассисаи таълимии намуди нав кушода шуд. Дар соњаи таълими махсуси миёна барои мактаби бизнес, мактаби хурду миёна курсњои касбу њунар ташкил шуда, бо назардошти талабњои иќтисодиёти бозор мутахассисњои нав (фермер, ходими андоз ва гумрук, аудит ва њоказо) тайёр мешуданд. Аз соли 1997 то имрўз беш аў 1400 то коллељи касбу њунар, ќариб 200 то литсейи академикї кушода шуд. Онњо тибќи соњањо ба ташкилотњои мутасаддї ва муассисањои тањсилоти олї вобаста карда шуданд, аз ин боис дар ин марњила љараёни таълим пурсамар ба роњ монда, сарфи назар аз он, ки ба масъалаи бо кор таъмин намудани хатмкардагони коллељњо эътибор дода шуд, лекин дар ин бобат натиља дилхоњ набуд.
Ислоњоти соли 2017. Ислоњотњои дар соњаи таълим татбиќшуда, тадбирњои такмил додани таълими 12-сола натиљаи дилхоњ надоданд. Муаммоњои ѓуншуда ба куллї ислоњ намудани соњаро, зарурати истифода бурдани таљрибаи мамлакатњои пешрафтаи дунёро таќозо намуд. Дар соли 2017 дар низоми таълими умумии миёна ва миёнаи махсус, касбу њунар ислоњоти куллї ба амал омад. Пешињоду мулоњизањое, ки ба Ќабулхонањои халќї ва Ќабулхонањои виртуалии Президент баён шуд, аз натиљањои пурсиш бо ташаббуси Президент Шавкат Мирзиёев аз таълими маљбурии 9+3, яъне 12-сола ба таълими 11-сола гузашта шуд. Дар худи соли 2017 барои донишомўзони синфи 10 9 млн. нусха китоби дарсї чоп шуд ва ба ќариб 10 њазор мактабњои умумитаълимї низоми таълими 11-сола ба роњ монда шуд. Љараёни ќабул ба ин литсейњои академикї ва коллељњои касбу њунар баробар бурда шуд. Хоњишу дархостњои падару модарон ва донишомўзон ба инобат гирифта шуд. Бештар аз 466 њазор донишомўзоне, ки мактабњои таълими умумиро дар соли хониши 2016/2017 288 њазор нафарашон дар синфи 10-ум тањсилро давом доданд.
Низоми таълими томактабї њалќаи асоситарин, аввалини таълими
мунтазам аст. Таълими томактабї, дар оила то 6–7-солагї, дар кўдакистон ва дигар муассисањои таълимї бурда мешавад. Бино ба хулосањо илмии мутахассисон, 70 фоизи њамаи ахборот ва маълумоте, ки инсон дар давоми умри худ мегирад, то 5-солагиаш ќабул менамояд. Аз ин боис кўдакистон барои њамчун кадри солим вадонишманд, баркамол тарбия ёфтани бачањо хеле муњим аст. Бо маќсади боз њам такмил додани низоми таълими томактабї, мустањкам кардани базаи моддию техникї, вусъати соњаи муассисањои таълими томактабї, таъмини соња бо кадрњои малаканоки педагогї Президенти Ўзбекистон Шавкат Мирзиёев 30-юми сентябри соли 2017 фармонро “Дарбораи такмил додани идоракунии низоми таълими томактабї” имзо кард. Мувофиќи он Вазорати таълими томактабї ташкил шуд. Ба таркиби вазорати нав Вазорати таълими томактабии Ќароќалпоќистон, сарсадорати маорифи томактабии шањри Тошканд, садоратњои таълими томактабии вилоятњо ва шўъбањои шањрию ноњиявии онњо дохил мешаванд.
Дар соли 2017 дар Ўзбекистон 4916 то муассисањои таълими томактабї фаъолият бурдаанд. Дар давоми 20 соли охир шумораи кўдакистон то 45% кам шуд. Њоло шумораи бачањои ба кўдакистон љалбшуда 30%-ро ташкил мекунад.
Бо фармони Президент дар моњи феврали соли 1992 ба њаштто донишкадаи (институти) педагогии вилоят маќоми донишгоњ (университет) дода шуд. Дар моњи марти соли 1992 дар заминаи донишкадањои педагогии вилоятњо Донишгоњи давлатии Андиљон, Донишгоњи давлатии Бухоро, Донишгоњи давлатии Тирмиз, Донишгоњи давлатии Урганљ, Донишгоњи давлатии Ќаршї ташкил карда шуд. Оид ба тайёркунии мутахассисони замонавї донишгоњњо ва донишкадањои алоњида, аз љумла, Донишгоњи иќтисодиёти љањон ва дипломатия, Донишкадаи металлургияи кон, дар назди Вазорати мудофиа Академияи њарбї, дар назди Вазорати корњои дохилї Академияи корњои дохилї, Академияи банку молия барин дањњо муассисањои таълими олї ташкил карда шуданд.
Техникуми давлатии электротехника ва алоќаи Тошканд ба донишкада табдил ёфт. Соли 1993 барои донишљў ва аспирантњо стпендияњои махсус муќаррар карда шуд. Бо маќсади тайёр кардани мутахассисони соњибмалакаи барои соњаи кишоварзии мамлакат хеле зарур Донишгоњи давлатии аграрии Тошканд, Донишкадањои хољагии ќишлоќи Андиљон, Самарќанд, донишкадаи иќтисодиёту муњандисии Ќаршї, ирригатсия ва механизатсияи хољагии ќишлоќи Тошканд ба кор сар карданд. Дар љорї намудани таълими универсалии олї дар вилоятњои мамлакат ба таљрибаи давлатњои мутараќќї такя карда шуд.
Соли 1992 бори аввал дар 6 то муассисаи таълими олии республика имтињони ќабул ба тариќи тест ќабул карда шуд. Соли 1993 аз 46 то муассисаи таълими олї дар 19 тояш ба тариќи таљриба имтињоноти тест гузаронида шуд.
Соли 1994 Маркази давлати тест ташкил шуд, аз он сол эътиборан
дар муассисањои таълими олї ќабул дар асоси тест пурра љорї гардид.
Аз соли 1996 дар бобати таълим пардохти контракт-шартнома љорї гардид. Мувофиќи ќонуни “Дар бораи таълим” (соли 1997) аз тартиби
5-сола тартиби 4-солаи бакалаврият ва 2-солаи магистратура, яъне банизоми дузинагї гузашта шуд. Бино ба ќарори Президенти мамлакат
дар соли 2013 “Дар бораи боз њам такмил додани низоми тайёркуниикадрњои њуќуќшиносї” донишкадаи њуќуќшиносї дар маќоми донишгоњ аз нав ташкил карда шуд. Дар асоси ќарори соли 2014 донишкадаи давлатии стоматологияи Тошканд таъсис ёфт.