Исломда мерос ва унинг тақсимоти

(ِ.
يراخبلاِهاور
)
 
 
“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам момога олтидан 
бир берганлар” (Бухорий ривояти). 
Мисол: бир киши вафот этиб, ўзидан отанинг онаси, 
ўғил ва туғишган ука қолдирди. Отанинг онасига олтидан бир 
1/6. Ўғилга асабалик жиҳатидан қолган улуш. Туғишган ука 
ўғил тарафидан ҳажб бўлади. 
Масаланинг асли 6 
Отанинг онаси 
олтидан бир 1/6 
1 та улуш 
Ўғил 
асабалик 
жиҳатидан қолган 
барча улуш 
5 та улуш 
Туғишган ука 
ўғил 
тарафидан 
ҳажб бўлган. 
улуш йўқ 
 
Юқорида кўрсатиб ўтилган фарз улушларга ҳақдор 
бўлувчиларнинг умумий сони йигирма биттадир. 
АСАБАЛИК ҲАҚИДА 

---

www.madrasa.uz
 
60 
Асаба (
ٌ ةَبَصَع) сўзи луғатда “ёпишиб туриш” маъносида ва 
кишининг ота тарафдан бўлган яқин қариндошларига 
нисбатан айтилади. Асабалар ҳам ўзлари асаба бўлган кишига 
маънавий жиҳатдан ёпишиб турадилар, ҳаётида қўллаб 
турадилар, оғир вазиятда қолганда биринчи бўлиб ёрдам 
қўлини чўзадилар.
Истилоҳда, асаба деганда – фарз эгаларидан ортиб 
қолган улушнинг барчасини олувчи бўлган яқин эркак 
қариндошлар тушунилади.
Асабалар мерос олишда фарз эгаларидан кейинги 
ўринда турадилар. Улардан олдин фақат фарз эгаларигина 
улуш оладилар. 
Мерос уламолари асабани икки қисмга бўладилар: 
1. Насаб жиҳатидан асаба. 
2. Сабабий асаба. 
Насаб жиҳатидан асаба мавжуд бўлганда сабабий асаба 
ҳажб бўлади. 
НАСАБ ЖИҲАТИДАН АСАБА 
Насаб жиҳатидан асабалик учта навга бўлинади: 
1. Ўзи насабий асаба. Бунда маййитнинг қариндоши 
маййитга фақатгина эркак ёки эркак ва аёл орқали насаби 
бўлади. Масалан, ўғил, ота, ўғилнинг ўғли, туғишган ака-ука, 
ота бир ака-ука, туғишаг амаки, ота бир амаки ва ҳкз. 

---