Исломда мерос ва унинг тақсимоти

www.madrasa.uz
 
54 
барча улуш 
3. Она. Она олтидан бир 1/6 га ҳақдор бўлиши учун бир 
шарт лозим бўлади: маййитнинг меросхўр зурриёти ёки икки 
ва ундан кўпроқ ака-ука ва опа-сингиллари бўлиши. 
Она олтидан бир 1/6 олиши мумкинлигига далил: 
َِ لَو
ِْن إِ َكَرَ تِاَّ مِّنسندُّالاِاَمنهْ ِ ِمٍِد حاَوِ ِلنك لِ هْيَوَ و
ِِ
ٌِدَلَوِنهَلَِناَك
“Агар унинг боласи бўлса, у тарк қилган нарсадан 
ота-онасининг ҳар бирига олтидан бир” (Нисо сураси, 
11-оят). 
Мисол: бир киши вафот этиб, ўзидан хотини, онаси ва 
ўғлини қолдирди. Хотинига саккиздан бир 1/8. Онага олтидан 
бир 1/6. Ўғилга асабалик жиҳатидан қолган барча улуш. 
Масаланинг асли 24 
Хотин 
саккиздан бир 1/8 3 та улуш 
Она 
олтидан бир 1/6 
4 та улуш 
Ўғил 
асабалик 
жиҳатидан қолган 
барча улуш 
17 та улуш 

---

www.madrasa.uz
 
55 
4. Ўғилнинг бир ва ундан кўп қизлари. Ўғилнинг бир 
ва ундан кўп қизлари олтидан бир 1/6 олишлари учун икки 
шарт бўлиши керак.
Биринчиси: унинг даражасида бўлган ва улушини 
камайтирувчи асаба, яъни акаси, укаси ёки амакисининг ўғли 
бўлмаслиги керак. Агар улар мавжуд бўлса, фарз жиҳатидан 
эмас, бошқа билан бирга асаба бўлиш жиҳатидан ўғилнинг 
қизи меросдан насибадор бўлади.
Иккинчиси: маййитнинг зурриёти бўлмаслиги. Агар 
маййитнинг битта қизи бўлса, у қиз ярим 1/2 олади. Шунда 
ўғилнинг қизи ёки қизлари олтидан бир 1/6 оладилар. 
Санаб ўтилган икки шарт юзага келганида ўғилнинг бир 
ва ундан кўп қизлари олтидан бир 1/6 олишларига далил 
ижмоъдир. Уламолар оят ва ҳадислар асосида ўғилнинг бир 
ва ундан кўп қизлари муайян шартлар юзага келганда олтидан 
бир 1/6 олишларига ижмоъ қилганлар. 
Мисол: бир аёл вафот этиб, ўзидан қиз, ўғилнинг қизи, 
ота ва онасини қолдирди. Қизга ярим 1/2. Ўғилнинг қизига 
қиз билан учдан икки 2/3 улушни олиши учун олтидан бир 
1/6. Отага олтидан бир 1/6. Онага олтидан бир 1/6. 
Масаланинг асли 6 
Қиз 
ярим 1/2 
3 та улуш 
Ўғилнинг қизи 
олтидан бир 1/6 
1 та улуш 
Ота 
олтидан бир 1/6 
1 та улуш 
Она 
олтидан бир 1/6 
1 та улуш 

---