Исломда мерос ва унинг тақсимоти

бўладилар: 
1. Она. Она уч шарт ила учдан бир 1/3 га ҳақдор бўлади.
Биринчиси: агар маййитнинг меросхўр зурриёти 
бўлмаса. Меросхўр зурриётга ўғил, қиз, ўғилнинг ўғли қанча 
пастласа ҳам, ўғилнинг қизи, қизнинг отаси қанча пастласа 
ҳам киради. Агар маййитнинг меросхўр зурриёти бўлса, она 
олтидан бир 1/6 олади.
Иккинчиси: маййитнинг икки ва ундан ортиқ туғишган 
ёки ота бир ёки она бир ака-ука ва опа-сингиллари 
бўлмаслиги. Агар улар икки ва ундан ортиқ бўлсалар, она 
олтидан бир 1/6 олади.
Учинчиси: отаси билан бирга маййитнинг эри ёки 
хотини бўлмаслиги. Агар маййитнинг отаси билан бирга эри 
ёки хотини бўлса ва маййитнинг меросхўр зурриёти бўлмаса, 
она фарз эгаси сифатида учдан бир 1/3 ни олмайди. Эр ёки 
хотин ўз фарз улушини олиб бўлгач, она қолган мероснинг 
учдан бири 1/3 ни олади. Бу ҳолат “Умария масаласи” бўлиб, 
ўз ўрнида зикр қилинади. 
Она учдан бир 1/3 олиши мумкинлигига далил: 

---

www.madrasa.uz
 
50 
ِن لَفِنهاَوَ وَأِنهَث رَوَوٌِدَلَوِنهَّلِننكَيَِّْلَِّن إَف
ِن نلُّ ثلاِ ه ِم
ِْن إَف
ِِ
ِن لَفٌِةَوْخ إِنهَلَِناَك
ِنسندُّالاِ ه ِم
“Агар унинг боласи бўлмаса ва ота-онаси меросхўр 
бўлса, онасига учдан бир. Агар унинг ака-укалари бўлса, 
онасига олтидан бир” (Нисо сураси, 11-оят). 
Мисол: бир аёл вафот этиб, ўзидан эр, она ва ота бир ука 
қолдирди. Эрга – хотинининг зурриёти бўлмаганлиги учун – 
ярим 1/2. Онага учдан бир 1/3. Ота бир укага асабалик 
жиҳатидан қолган улушнинг барчаси. 
Масаланинг асли 6 
Эр 
ярим 1/2 
3 та улуш 
Она 
учдан бир 1/3 
2 та улуш 
Ота бир ука 
асабалик 
жиҳатидан қолган 
улушнинг барчаси 
1 та улуш 
2. Икки ва ундан кўп она бир ака-ука ва опа-
сингиллар. Улар учдан бир 1/3 улушга уч шарт ила ҳақдор 
бўладилар.
Биринчиси: улар икки ва ундан кўпроқ бўлишлари 
керак. Қандай жинсда бўлишларининг фарқи йўқ.
Иккинчиси: маййитнинг меросхўр зурриёти бўлмаслиги. 
Зурриётга ўғил, қиз, ўғилнинг ўғли қанча пастласа ҳам, 

---