Исломда мерос ва унинг тақсимоти

www.madrasa.uz
 
44 
Эр 
тўртдан бир 1/4 
3 та улуш 
Икки қиз 
учдан икки 2/3 
8 та улуш 
Она 
олтидан бир 1/6 
2 та улуш 
Туғишган ака 
фарз эгаларидан 
улуш қолмаган 
улуш йўқ 
2. Ўғилнинг икки ва ундан кўпроқ қизлари. Улар 
учдан икки 2/3 га учта шарт ила ҳақдор бўладилар.
Биринчиси: улар икки ва ундан ортиқ бўлиб, оталари 
қанча пастласа ҳам эркак тарафдан бўлиши. Улар бир 
ўғилнинг қизи бўладиларми ёки туғишган ака-уканинг 
қизлари бўладиларми, фарқи йўқ.
Иккинчиси: уларнинг улушларини камайтирувчи асаба 
бўлмаслиги. Ушбу асаба – ўғилнинг ўғли ёки ўша қизларнинг 
даражасидаги ака-укалари ва амакининг ўғилларидир. Агар 
шундай асаба мавжуд бўлса, улар учдан икки 2/3 олмайдилар. 
Ва ўғил билан бирга асабалик жиҳатидан мерос оладилар.
Учинчи: маййитнинг улардан устунроқ бўлган фарзанди 
бўлмаслиги. Улар маййитнинг ўз сулбидан бўлган ўғил ёки 
қизларнинг отасидан баландроқ ўғлининг ўғли ёки сулбидан 
бўлган қиз ёки қизларнинг отасидан баландроқ ўғилнинг бир 
ва ундан ортиқ қизлари. Агар улар билан бирга маййитнинг 
сулбидан бўлган эркак фарзанди бўлса, уларни бутунлай ҳажб 
қилади. Агар улар билан бирга маййитнинг сулбидан бўлган 
аёл фарзанди бўлиб, у бир ўзи бўлса, ўғилнинг қизлари ўша 
қиз билан бирга учдан икки 2/3 ни олиш учун олтидан бир 1/6 
ни оладилар. Агар улар билан бирга маййитнинг сулбидан 
бўлган аёл фарзанди биттадан кўп бўлса, ўша қизлар учдан 

---

www.madrasa.uz
 
45 
икки 2/3 ни олганлари учун уларга ҳеч нарса қолмайди. 
Аммо, ўғилнинг икки ва ундан кўпроқ қизларининг уларни 
асаба қилувчи ака ёки укалари бўлса, улар ўғил билан бирга 
асабалик жиҳатидан мерос оладилар. 
Икки ва ундан кўп бўлган ўғилнинг қизлари учдан икки 
2/3 олишларига далил – ижмоъдир. Уламолар мерос 
оятларини батафсил ўрганиб чиққанларидан сўнг икки ва 
ундан кўп бўлган ўғилнинг қизлари маълум шартлар юзага 
келганда учдан икки 2/3 олишларига ижмоъ қилганлар. 
Мисол: бир аёл вафот этиб, ўзидан ўғлининг уч қизи, эр 
ва амакисини қолдирди. Ўғилнинг уч қизига учдан икки 2/3, 
эрга – хотинининг зурриёти бўлгани учун – тўртдан бир 1/4, 
амакисига асабалик жиҳатидан қолган улуш.
Масаланинг асли 12 
Ўғилнинг уч қизи учдан икки 2/3 
8 та улуш 
Эр 
тўртдан бир 1/4 
3 та улуш 
Амаки 
асабалик 
жиҳатидан қолган 
улуш 
1 та улуш 
3. Икки ва ундан кўп бўлган туғишган опа-
сингиллар. Улар учдан икки 2/3 га тўрт шарт ила ҳақдор 
бўладилар.
Биринчиси: икки ва ундан кўпроқ бўлишлари.

---