Исломда мерос ва унинг тақсимоти

www.madrasa.uz
 
46 
Иккинчиси: уларнинг улушларини камайтирувчи асаба 
бўлмаслиги. Ушбу асаба – туғишган ака ёки ука. Агар шундай 
асаба мавжуд бўлса, улар учдан икки 2/3 олмайдилар. Ва ўғил 
билан бирга асабалик жиҳатидан мерос оладилар.
Учинчиси: маййитнинг эркак бўлсин, аёл бўлсин, 
фарзанди бўлмаслиги. Агар улар билан бирга маййитнинг 
эркак фарзанди бўлса, улар ҳажб қилинадилар. Агар улар 
билан бирга маййитнинг битта қизи ёки ўғлининг битта қизи 
бўлса, икки ва ундан кўп бўлган туғишган опа-сингиллар ўша 
қиз сабабидан асабага айланадилар.
Тўртинчиси: маййитнинг отаси бўлмаслиги. Агар 
маййитнинг отаси бўлса, туғишган опа-сингиллар ҳажб 
бўладилар. 
Икки ва ундан кўп бўлган туғишган опа-сингиллар 
маълум шартлар юзага келганда учдан икки 2/3 олишлари 
мумкинлигига далил: 
ِْن إَف
ِِ
َِكَرَ تِاَّ مِّ ناَثنلُّ ثلاِاَمنهَلَ فِ ْنَِ تَِْ ثاِاَتَ ناَك
 
“Агар сингил иккита бўлса, улар марҳумдан 
қолганнинг учдан иккисини оларлар” (Нисо сураси, 176 
оят). 
Мисол: бир эркак вафот этиб, ўзидан туғишган икки 
опа-сингил, она бир ука ва она бир опа қолдирди. Туғишган 
икки опа-сингилга учдан икки 2/3. Она бир укага ва она бир 
опага учдан бир 1/3.

---

www.madrasa.uz
 
47 
Масаланинг асли 3 дан 6 га тасҳиҳ қилинади. Зеро, 
туғишган икки опа-сингил учдан икки 2/3 улуш олганларидан 
сўнг она бир укага ва она бир опага қолган 1 та улушни 
касрсиз бўлиб бериб бўлмайди. (“Тасҳиҳ” ҳақида ўз ўрнида 
батафсил баён қилинади). Улушларни касрсиз тақсимлаш 
учун масаланинг аслини тасҳиҳ қиламиз. Бу ҳолатда тасҳиҳ 
қуйидагича амалга оширилади: туғишган опа-сингилларнинг 
сони 2 ни масаланинг асли бўлган 3 га кўпайтирамиз. 6 сони 
ҳосил бўлди. Демак, бу ерда масаланинг асли 6. 
Икки 
туғишган 
опа-сингил 
учдан икки 2/3
4 та улуш 
Она бир ука 
учдан бир 1/3нинг 
ярми
1 та улуш 
Она бир опа 
учдан бир 1/3нинг 
ярми 
1 та улуш 
4. Икки ва ундан кўп бўлган ота бир опа-сингиллар. 
Улар беш шарт ила учдан икки 2/3 га ҳақдор бўладилар.
Биринчиси: икки ва ундан кўпроқ бўлишлари.
Иккинчиси: уларнинг улушларини камайтирувчи асаба 
бўлмаслиги. Ушбу асаба – ота бир ака ёки укадир. Агар 
шундай асаба мавжуд бўлса, улар учдан икки 2/3 улуш 
олмайдилар. Ва ака-укалар билан бирга асабалик жиҳатидан 
мерос оладилар.
Учинчиси: маййитнинг эркак бўлсин, аёл бўлсин 
меросхўр зурриёти бўлмаслиги. Агар улар билан бирга 

---