Исломда мерос ва унинг тақсимоти

َِ لَو
ِْن إِ َكَرَ تِاَّ مِّنسندُّالاِاَمنهْ ِ ِمٍِد حاَوِ ِلنك لِ هْيَوَ و
ِِ
ٌِدَلَوِنهَلَِناَك
“Агар унинг боласи бўлса, у тарк қилган нарсадан 
ота-онасининг ҳар бирига олтидан бир” (Нисо сураси, 
11-оят). 
Мисол: бир аёл вафот этиб, ўзидан эр, қиз ва ота 
қолдирди. Эрга тўртдан бир 1/4. Қизга ярим 1/2. Отага 
олтидан бир 1/6 фарз улуш ва қолгани асабалик жиҳатидан. 
Масаланинг асли 12 
Эр 
тўртдан бир 1/4 
3 та улуш 
Қиз 
ярим 1/2 
6 та улуш 

---

www.madrasa.uz
 
53 
Ота 
олтидан бир 1/6 
фарз 
улуш 
+ 
қолгани, асабалик 
жиҳатидан 
2+1=3 
2. Шу ҳолатда маййитнинг отаси бўлмасдан, отасининг 
отаси қанча баландласа ҳам ҳаёт бўлса, у олтидан бир 1/6 
олади. Бунда икки шарт бор.
Биринчиси: маййитнинг зурриёти бўлиши. Зурриётга 
ўғил, қиз, ўғилнинг ўғли қанча пастласа ҳам, ўғилнинг қизи 
қизнинг отаси қанча пастласа ҳам киради.
Иккинчиси: маййитнинг отаси бўлмаслиги. Зеро, ота 
бобони ҳажб қилади. Отанинг отаси қанча баландласа ҳам 
дейилганда фақатгина эркак тарафдан бўлган оталар 
тушунилади. Масалан онанинг отаси ёки отанинг онасининг 
отаси бу ҳолатда мерос олмайдилар. Шунингдек, отанинг 
онаси ота тарафидан ҳажб қилинади. 
Мисол: бир киши вафот этиб, ўзидан хотини, отасининг 
отасини ва икки ўғил қолдирди. Хотинга саккиздан бир 1/8. 
Отасининг отасига олтидан бир 1/6. Икки ўғилга асабалик 
жиҳатидан қолган барча улуш.
Масаланинг асли 48 
Хотин 
саккиздан бир 1/8 6 та улуш 
Отасининг отаси 
олтидан бир 1/6 
8 та улуш 
Икки ўғил 
асабалик 
жиҳатидан қолган 
34 та улуш 

---