Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Технологик ташкил этувчи

Rejim-tarifli tashkil etuvchilar



Шахсий ташкил этувчи

Zaruriy tashkil etuvchilar

Texnologik tashkil etuvchilar



Эгасиз ташкил этувчи

Bazaviy tashkil etuvchilar

Qo’shimcha tashkil etuvchilar

3.1-rasm. Korxona energiya iste’molining tashkil etuvchilari

Korxona energiya iste’moli TTTE darajasi quyidagi oltita asosiy qismlardan tashkil topgan.

1. 
   Shartnomali, qimmatga ega bo‘lmagan tashkil etuvchi energiya resurslariga Yetkazib beruvchilar bilan energiya iste’molining haqiqiy qiymatlari bo‘yicha emas, sezilarli oshirilgan shartnoma qiymatlari bo‘yicha hisoblashishga bog‘langan, bu iste’molchiga moliyaviy zararlarni keltiradi. Bu yo‘qotishlar tashkil etuvchisi tijorat hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda minimumga (hatto nolga) olib kelinadi;
   
2. 
   Tarifli tashkil etuvchi energiya resurslariga Yetkazib beruvchilar bilan energiya iste’molining haqiqiy qiymatlari bo‘yicha, lekin iste’molchi uchun eng foydali bo‘lmagan tarif bo‘yicha emas (bu tarifni ishlatishga qodir hisobga olishning bo‘lmasligi tufayli) hisoblashishlar bilan bog‘langan. Bu yo‘qotishlar tashkil etuvchisi istalgan amaldagi va istiqbolli tariflarni kuzatib borishga qodir bo‘lgan tijorat hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda nolga olib kelinadi;
   
3. 
   Rejimli-tarifli tashkil etuvchi, o‘sha bir tarif doirasida tarifli to‘lovlarni minimallashtirish maqsadida sutkaning berilgan zonalarida (maksimumli zonalarda) energiya iste’moli vaqti va qiymati bo‘yicha qurilmalar ish rejimlarini o‘zgartirish imkoniyati bilan bog‘langan. Bu yo‘qotishlar tashkil etuvchisi yuklama tarkibini taxmin qilish va tahlil qilishli tijorat va texnik hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda minimumga olib kelinadi;
   
4. 
   Texnologik tashkil etuvchi, texnologik siklning buzilishi va qurilmalardan samarasiz foydalanish bilan bog‘langan. Bu yo‘qotishlar tashkil etuvchisi chuqur texnik hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda (sexlar, bo‘limlar va yirik energetik qurilmalar darajasigacha), shuningdek, korxona bo‘limlari orasida energiya resurslari bo‘yicha ho‘jalik hisobi yuritilishi yoki korxona bo‘limlari energiya resurslariga me’yorlar bilan minimumga olib kelinadi;
   
5. 
   SHaxsiy tashkil etuvchilar, shaxsiy maqsadlarda xodim tomonidan ishlab chiqarish qurilmalarida foydalanish bilan bog‘langan. Bu yo‘qotishlar tashkil etuvchisi mahsulot birligini chiqarishga real solishtirma me’yorlarni hisoblashli chuqur texnik hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda minimumga olib kelinadi;
   
6. 
   Egasiz tashkil etuvchi, ish joylaridagi turli xil energiya yo‘qotishlarga xodimlarning befarqligi, manfaatdor emasligi bilan bog‘langan. Bu yo‘qotishlar tashkil etuvchisi korxona bo‘limlari orasida energiya resurslari bo‘yicha ho‘jalik hisobi yuritilishi yoki korxona bo‘limlari energiya resurslariga me’yorlar bilan texnik hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda, ENHAT ning ko‘rsatishlari bo‘yicha energiya resurslarini tejashga xodimlarni moddiy rag‘batlantirishda (mukofotlashda) minimumga olib kelinadi. Turli ishlab chiqarish korxonalarida ko‘rsatilgan energiya yo‘qotishlari tashkil etuvchilari TTTE doirasida turli solishtirma salmoqlarga ega, lekin umuman olganda korxona umumiy energiya iste’molidan 15-30 va undan ortiq foizlarga etishi mumkin. Bu tashkil etuvchilarni hisobga olish, nazorat qilish va minimallashtirish faqat energiyani hisobga olishni avtomatlashtirishda bo‘lishi mumkin va korxonada va uning ob’ektlarida ENHAT ni yaratishning bosh maqsadlaridan biri hisoblanadi.