Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti neft va gaz fakulteti neft va gaz konlarini ishga tushirish va ulardan foydalanish kafedrasi

2.3. Neft emulsiyalarini parchalash usullari. Neftni parchalashda deemulgatorlarning o’rni.

Neft emulsiyalarini hosil bo‘lishini oldini olish va hosil bo‘lgan neft emulsiyalarini parchalash uchun deemulgatorlar – sirt faol moddalar ishlatiladi. Deemulgatorlarning vazifasi suv tomchilarining yuzasidagi emulgatorlarni, ya’ni neft va qatlam suvi tarkibidagi tabiiy sirt faol moddalarni (asfalten, naften, qatron (smola), parafin) siqib chiqarishdir.

Deemulgatorlarning samaradorligi deganda deemulgatorlarning sarfi, tayyorlangan neftning sifati (uning tarkibidagi xlor tuzlarining, suvning va mexanik aralashmalarning qoldig‘i), eng past harorati va neftni tindirish vaqti nazarda tutiladi.
Deemulgatorlarning samaradorligi ma’lum bir konning suvsiz neftidan va qatlam suvidan tayyorlangan, hamda bir xil muddatda tindirilgan emulsiya namunalarida sinaladi.


2.4 Deemulgatorlarning tasnifi va ularga qo’yiladigan talablar.
Emulsiyalarni parchalash uchun ishlatiladigan deemulgatorlar ikki guruhga bo‘linadi:

• 
  ionogen (suv eritmalarida ion hosil qiluvchi);
  
• 
  noionogen (suv eritmalarida ion hosil qilmaydigan).
  

Birinchi guruhga kam samarador deemulgatorlar kiradi. Bular neytrallangan qora kontakt (NQK) va neytrallangan nordon gudron (NNG).
Ikkinchi guruhga diproksamin – 157, proksamin – 385; dissolvan – 4411, siparol, poliakrilamid kiradi.
Noionogen deemulgatorlar ionogen deemulgatorlarga nisbatan qator afzalliklarga ega. Bular quyidagilar:

1. 
   solishtirma og‘irligi kichik (diproksamin – 157 va dissolvan 4411 60 – 70 ⁰C haroratdagi emulsiyaning bir tonnasiga – 20 – 30 g ketadi, bunda neftning suvlanganligi 1 % bo‘ladi).
   
2. 
   suvda yaxshi eriydi, qatlam suvi va neftdagi tuz va kislotalar bilan ta’sirlashmaydi, quvur va apparatlarda cho‘kindi hosil qilmaydi.
   
3. 
   NQK dan 4 – 6 marta qimmat, lekin sarfi NQK ga nisbatan yuz marta kam.
   

Deemulgatorlar quyidagi talablarga javob berishi lozim:

• 
  Emulsiya fazalaridan (neft yoki suv) birida yaxshi erishi lozim;
  
• 
  «neft - suv» tutash yuzasidagi tabiiy emulgatorlarni siqib chiqarish uchun yetarlicha sirt faollikka ega bo‘lishi lozim;
  
• 
  «neft - suv» chegarasida eng kam reagent sarfi bilan fazalararo taranglikni kamaytirish;
  
• 
  qatlam suvida koagulyasiya qilmasligi;
  
• 
  metallarga nisbatan inyert (muqarrar) bo‘lishi (zanglamasligi).
  

SHu bilan birga deemulgatorlar arzon, transport qilinishi oson bo‘lishi, harorat o‘zgarishi bilan o‘z xususiyatlarini o‘zgartirmasligi, ishlov berilgandan so‘ng neftning sifati yomonlashmasligi va turli neft – suv emulsiyalarini parchalash qobiliyatiga ega bo‘lmogi lozim.
Noionogen deemulgatorlar o‘zlarining kimyoviy xususiyatlari bilan mana shu talablarga javob beradi.