Ислом динида мазҳаб ва йўналишлар

Фиқҳий мазҳаблар диний фирқалардан фарқ килади.

Фиқҳий мазҳаблар диний фирқалардан фарқ килади.

• Улар бир-бирининг фикрига қарши чиқмайди ва ўзларини бошқаси билан тенг деб ҳисоблайдилар. Мазҳаблар шариатнинг бирор масаласида енгилрок ёки қаттиқроқ ҳукм чиқариши билан ажралиб туради. Шунингдек, мазҳаблар ўзи тарқалган минтақалар шароитидан келиб чиққан ҳолда фатволар берганлар.
• Жумладан, шофеий мазҳабида таҳоратдан сўнг юз- қўлини артмаслик афзал ҳисобланса, ҳанафий мазҳабида юз- қўлини артиш афзалдир. Ҳанафий мазҳаби совуқ ўлкаларда ҳам тарқалганини эътиборга олинса, шофеий мазҳаби асосан иссик ўлкаларда ёйилган.
• Мазҳаблар турлича бўлишига қарамай асосчи мужтаҳидларнинг барчаси бир-бирига устоз-шогирд мартабасидадир.
• Улар бир-бирларининг мазҳабини тан оладилар. Тўртта мазҳаб ҳам ҳижрий иккинчи асрнинг ўзида шаклланиб улгурган. Аммо, мусулмон киши ушбу мазҳабларнинг фақат биттасига амал қилиши лозим деб уқтирилади.

Ханафийлик мазҳаби асосчиси Абу Ҳанифа Нуъмон ибн Собит (699-767) бўлиб, «Имоми Аъзам», яъни энг буюк имом тахаллуси билан машҳур бўлган. Мазкур мужтаҳид олим Куфа шаҳрида туғилиб шу ерда вафот этган.

Бу олим сунний мазҳаблар асосчилари орасида ёши энг каттаси ҳисобланади.

Ривоятларга кўра: Абу Ҳанифанинг бобоси ўғли Собитни саҳобий Али олдига олиб келиб, унинг ҳақига дуо қилишларини сўрайди. Ҳазрат Али Собитни ўзи ва зурриётига баракот сўраб дуо қиладилар. Собитнинг зурриётидан ўғли Абу Ҳанифа катта шуҳрат қозонди. Имом Абу Ҳанифа отасининг касби Куфада ипак ва жун мато тижорати билан шуғулланган.

• Имом Абу Ҳанифа - Қуръон, суннат, саҳобийларнинг сўзлари, қиёс, истеҳсон, ижмо, урф каби фиқҳий манба ва услубларига кўра ҳукм чиқарган.
• Фиқҳда шундай макомга эришганки - ҳар бир оят ва ҳадисдан керакли фиқҳий хулосалар чиқара олган. Абу Ҳанифа ҳадисни, саҳобийлар сўзини пухта ўзлаштирган. Ҳадисларнинг саҳиҳ ва заифини ажратиб, айниқса, ҳадислардан чиқариладиган ҳукмларнинг тўғри бўлишига катта эътибор қаратган.
• Манбаларда айтилишича - Абу Ҳанифа саксон уч мингдан ортиқ масалага жавоб берган. Ҳадисларни яхши билмайдиган киши бундай кўп масалага жавоб бериши мумкин эмас.

Ҳадиснинг фиқҳини, уни тушунишни, носих ва мансухини, ом ва хосини, мутлақ ва муқаййадини билишга интилганлар, унинг саҳиҳлигига эмас;

• Ҳадиснинг фиқҳини, уни тушунишни, носих ва мансухини, ом ва хосини, мутлақ ва муқаййадини билишга интилганлар, унинг саҳиҳлигига эмас;