Ислом динида мазҳаб ва йўналишлар

Халифа Маъмун (813-833) муътазилийлар таълимотини давлат даражасига олиб чиқди. У қозилар, олимлар, амалдорлар эътиқодини синаб кўрди. Натижада ким муътазилийлар ақидасини (хусусан, Қуръоннинг яратилганини) тан олмаса, ишдан бўшатди, ҳатто ўлим жазосини қўллади.

• Халифа Маъмун (813-833) муътазилийлар таълимотини давлат даражасига олиб чиқди. У қозилар, олимлар, амалдорлар эътиқодини синаб кўрди. Натижада ким муътазилийлар ақидасини (хусусан, Қуръоннинг яратилганини) тан олмаса, ишдан бўшатди, ҳатто ўлим жазосини қўллади.
• Халифа Мутаваккил (847-861) даврида ушбу таълимот таъқиб остига олинди. Муътазилийлар ақл- идрокни ақиданинг асоси деб эътироф этган, тасаввуфни инкор этишга уринган, ўзларини тавҳид ва адолат (адл) тарафдорлари, деб билган адашган фирқадир. Кейинчалик 13-14-асрларга келиб муътазилийлар бутунлай йўқолиб кетган.

Қадария ҳам муътазилийларга ўхшаб ақидавий масалада адашган ҳисобланади. Уларнинг асосий даъволари Аллоҳнинг қазоси ва қадарини инкор этиб, «Аллох бандаларининг ишидан ожиздир», дейдилар. Суннийлар эса, Аллоҳ ҳар бир нарсани олдиндан билади, деган бўлса,

• Қадария ҳам муътазилийларга ўхшаб ақидавий масалада адашган ҳисобланади. Уларнинг асосий даъволари Аллоҳнинг қазоси ва қадарини инкор этиб, «Аллох бандаларининг ишидан ожиздир», дейдилар. Суннийлар эса, Аллоҳ ҳар бир нарсани олдиндан билади, деган бўлса,
• қадарийлар уни инкор килдилар. Улар одиллик худонинг асосий сифатларидан бири деган фикр асосида гуноҳни худо олдиндан белгилаган бўлиши мумкин эмас. Худодан фақат адолатли ишни кутиш мумкин, гуноҳ ишлар эса инсон фаолияти билан боғлиқ, демак, инсон ирода ва фаолият эркинлигига эга, шунинг учун у гуноҳ қилади, деган хулосага келиб ўзларининг адашган фирқа эканини кўрсатдилар.

Жабарийлар - исломда адашган деб тан олинган фирқалардан биридир.

Жабарийлар - исломда адашган деб тан олинган фирқалардан биридир.

Улар «аҳли сунна вал жамоа»да тан олинган тақдир масаласини инкор қилади.