Қишлоқ хўжалик фитопатологияси фанининг мақсади ва вазифалари

Сулининг тожли занг касаллиги
Puccinia coronifera
Бу касаллик асосан сулида бўлади, бироқ ёввойи ғаллагулли ўсимликларда ҳам учрайди. Ғалла ўсимликлари баргининг устки томонида ёзги спораларининг қовоқ ранг юмалоқ шаклли ёстиқчалари ҳосил бўлади. Ғалла ўсимликларининг ўсув даври охирида касалликни барг пўсти билан қопланган қора ёстиқча шаклидаги телейтоспорали қишки стадияси ҳосил бўлади.
Бу касалликни қўзғатувчи замбуруғнинг оралиқ ўсимлиги Rhamnus cathartica деган итжумрут бутасидир. Замбуруғ анғиз ва сомонларда телейтоспоралар ҳолида қишлайди, бу касаллик оралиқ ўсимликларда ҳосил бўладиган эцидиоспоралари орқали ғалла ўсимликларига тарқалади ва сулини зарарлайди. Урединиобўшлиқлар баргнинг устки томонида барг қўлтиғида чўзинчоқ пушти тусли ёстиқчалар ҳосил қилади. Урединиоспоралари юмалоқ сариқ тукчали. Шунинг учун ҳам бу касаллик "тожли" занг касаллиги деб номланган. Ўсимлик баргига тушган урединиоспоралар ўсиб лабчалар орқали барг тўқимасига кириб ва шу ерда ривожланиб мицелий ҳосил қилади. 8-13 кундан кейин баргларда янги урединиобўшлиқлар ҳосил бўлади, буларда кўплаб урединиоспоралар пайдо бўлади.
Оптимал ҳарорат 18-21 °С даража ҳисобланади, инкубацион даври 8-9 кунда ўтади сутли пишиш вақтига бориб қорамтир тусли бўшлиқлар ҳосил бўлади, буларда қора тусли телейтоспоралар етишади. Булар булавкасимон икки ҳужайрали бўлади, учи томонида шохсимон ўсимтаси бўлади. Баҳорда телейтоспоралар ўсиб базидиоспора ҳосил қилади, булар оралиқ ўсимликларни зарарлайди.
Қарши кураш:
Оралиқ ўсимлигини йўқотиш, сулини эрта муддатларда экиш, фосфорли ва калийли ўғитлардан фойдаланиш, чидамли навлар экиш.
Жавдарнинг қўнғир занг касаллиги
Puccinia dispersa
Жавдарнинг бу касаллиги ҳамма жойда тарқалган, факат жавдарни зарарлайди ва ўзининг ривожланиши билан буғдойнинг кўнғир занг касаллигига ўхшайди. Ўсимликнинг баргида, барг қўлтиғида сариқ қўнғир, тартибсиз жойлашган урединиобўшлиқлар ҳосил бўлади. Ўсув даврида бир неча авлод беради. Жавдар пишиш даврига бориб баргларни орқа томонида кўплаб телейтобўшлиқлар ҳосил қилади. Бу телейтобўшлиқлар эпидермис билан қопланган бўлади, қорамтир ҳошияли бўлади. Буларда ҳосил бўладиган телейтоспоралар шу йил кузда ўсиб чиқиш қобилиятига эга.
Ҳосил бўлган базидиоспоралари август-сентябр ойларида валовик ва кривоцвет деган ёввойи ўсимликларни зарарлайди, буларда кўплаб эцидияспоралар ҳосил бўлади. Бу споралар жавдар майсаларини зарарлаш қобилиятига эга. Аммо эцидияспорали даври унчалик аҳамиятга эга эмас, чунки кузга бориб етарли даражада кўплаб урединиоспоралар ҳосил бўлади. Техас илдиз чириш