“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

17-Mavzu: Iqtisodiy o‘sish va milliy boylik
Reja:
17.1. Iqtisodiy o‘sishning mohiyati turlari va ko‘rsatkichlari.
17.2. Iqtisodiy o‘sishga ta’sir etuvchi omillar.
17.3. Milliy boylik uning mazmuni va tarkibiy tuzilishi.
17.4. О‘zbekiston uning iqtisodiy ______ va undan foydalanish.

Mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanishi ko‘p omilli va shu bilan birga ziddiyatli jarayon hisoblanadi. Iqtisodiy rivojlanish hech qachon bir tekis, yuqorilab boruvchi chiziq bo‘yicha ro‘y beramaydi.

Iqtisodiy rivojlanish o‘z ichiga yuksalish va inqiroz davlarini, iqtisodiyotga miqdor va sifat o‘zgarishlarini, ijobiy va salbiy tomonlarni olib notekis boradi.
Iqtisodiy o‘sishga tarixiy jihatdan yondashilganda, u bir xil suratlarda va bir tekis bormaydi. Tarixda iqtisodiy o‘sish sur’atlarining jadallashish, jiddiy pasayish va hatto cheklanish davrlari ma’lum. Agar katta tarixiy bosqichlar olib qaralgan bo‘lsa, jahon va milliy iqtisodiyotda, barqaror iqtisodiy o‘sish, ishlab chiqarishning har tomonlama taraqqiyot manzarasi hosil bo‘ladi. Iqtisodiy o‘sish bevosita yalpi milliy mahsulot miqdorining mutlaq va aholi jon boshiga hamda iqtisodiy resurs xarajatlari birligi hisobiga ko‘payishi hamda sifatining yaxshilanishida va tarkibining takomillashuvida ifodalanadi.
Mahsulotning o‘sish sur’ati bilan ishlab chiqarish omillari miqdorining o‘zgarishi o‘rtasidagi nisbat iqtisodiy o‘sishning ekstensiv yoki intensiv turlarini belgilab beradi.
Ekstensi­v iqtisodiy o‘sishga ishlab chiqarishning avvalgi texnikaviy asosi saqlanib qolgan holda ishlab chiqarish omillari miqdorining ko‘payishi tufayli erishiladi.
Iqtisodiy o‘sishning intensiv turi sharoitida mahsulot chiqarish miqyoslarini kengaytirishga ishlab chiqarish omillarini sifat jihatidan takomillashtirish: yanada progressivroq ishlab chiqarish vositalarini va yangi texnikani qo‘llash, ishchi kuchi malakasini oshirish, shuningdek mavjud ishlab chiqarish potensialidan yaxshiroq foydalanish yo‘li bilan erishiladi.
Iqtisodiy o‘sish murakkab va ko‘p qirrali jarayondir. Shu sababli uni baholash uchun qandaydir bitta ko‘rsatkich kifoya qilmaydi, muayyan ko‘rsatkichlar tizimi talab qilinadi. Bu ko‘rsatkichlar tizimida buyumlashgan va qiymat ifodasidagi ko‘rsatkichlar farqlanadi.