"ishlab chiqarishda boshqaruv" fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

 
10-mavzu: Korxonaning aylanma fondlari va aylanma mablag‘lari. 
(4 soat
) 
1-amaliy mashg‘ulot 
Reja: 
1.
Aylanma fondlar va aylanma mablag‘lar tarkibi va strukturasi. 
2.
Aylanma fondlar ishlatilishini baholash. 
2-amaliy mashg‘ulot 
Reja: 
1.
Korxonada aylanma fondlar elementlarini iqtisod qilish. 
2.
Aylanma mablag‘larning aylanishini tezlashtirish yo‘llari. 
 
Uslubiy ko’rsatmalar
Korxonalarning aylanma fondilari deganda har bir ishlab chiqarish siklida 
sarflanadigan, qiymati mexnat mahsulotiga bir yo‘la to‘laligicha o‘tkaziladigan va 
natural shakli, fizik-kimyoviy resurslari o‘zgaradigan ishlab chiqarish fondlarining 
bir qismi tushuniladi. Ular 3 qismdan iborat. 

Ishlab chiqarish zaxiralari, 

Tugallanmagan ishlab chiqarish va o‘zidan ishlab chiqargan yarim tayyor 
mahsulotlar, 

Kelasi davr harajatlari. 
Korxona aylanma mablag‘lariga omborda va ishlab chiqarishda ishlab chiqarish 
zaxiralarini yaratish,resurs etkazib beruvchilar bilan xisob-kitob qilish, ish haq 
to‘lash,byudjet bilan aloqa qilish vaboshqalar uchun kerakli pul mablag‘lari kiradi. 
Aylanma mablag‘lar doimo harakatda bo‘lib, aylanib turadi. 
1.
Aylanma mablag‘lardan samarali foydalanishning muhim ko‘rsatkichi 
aylanish koeffitsienti bo‘lib, (K
ay
) u kuyidagicha topiladi: 
у
й
ай
А
Q
К
.

; bunda, 

---

Q
-sotilgan mahsulot hajmi so‘mda, 
у
й
А
.
- aylanma mablag‘larning o‘rtacha qoldig‘i so‘m, 
2.
aylanma mablag‘larning bandlik koeffitsienti. Bu ko‘rsatilgan kattalikni 
aylanish koeffitsientiga teskari bo‘lib hisoblanib 1 so‘mlik sotilgan mahsulotga 
to‘g‘ri keluvchi aylanma mablag‘lar kattaligini ko‘rsatadi, 
Q
у
А
К
й
б
*

3. Bir aylanish davomiyligi, ma’lum davr ichidagi kunlar sonining aylanish 
koeffitsientiga bo‘lgan nisbati bilan aniqlanadi: 
ай
К
Т



- davrdagi kunlar soni (360,90) 
4.aylanma mablag‘larning ular aylanishi tezligini oshitish evaziganisbiy bo‘lishi 
kuyidagicha aniqlanadi: 
)
(
360
2
1
T
T
Q
А
й



Q
- mahsulot hajmi. 
T
1
va T
2 
– mos ravishda avvalgi va keyingi 1 aylanish davomiyligi. 
5.Materiallarning zaxira meyori kuyidagicha topiladi: 
нор
к
м
Т
М
З
*

6. Muayyan rejalashtirilgan yil uchun o‘tacha kunlik zarur normativ matrial 
turlari kuyidagi formula orqali topiladi: 
р
й
к
Т
М
М
*

й
М
-yillik ishlab chiqarish uchun zarur materiallar hajmi. 
р
Т
- rejalashtirish davr, kun, yil, ,, 
7. Ishlab chiqarishni zarur meyoriy miterial turlari (T-meyor) bilan ta’minlash , 
kunlar quyidagicha topiladi: 
Т
з
к
м еёр
Т
Т
Т
Т


