«ishlab chiqarishda boshqaruv» fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

2019-yil uchun davlat budjet xarajatlari tarkibi, trln. so’mda⁴
Qayd etilishicha, 2019-yilda davlat budjetining xarajatlari 107.1 trln. so’mni tashkil etdi. Bu esa o’tgan yilga nisbatan 1.4 baravar ko’p bo’lib, bunda davlat budjetining xaraajatlari asosan ijtimoiy sohalarga yo’naltirilgan.
Jumladan, ijtimoiy soha xarajatlari 57.8 trln. so’mni yoki umumiy xarajatlarni 54 % ni tashkil etadi. Bunda ushbu xarajatlarning o’sishi avvalgi yilga nisbatan 34.4 % ko’paydi.
Maktabgacha ta’lim muassasalarini moliyalashtirishga 4 trln. so’m, umumiy ta’limga 17.1 trln. so’m yo’naltirildi, kadrlar tayyorlashga ajratilgan mablag’lar 3.8 trln. so’mni tashkil etadi.
Sog’liqni saqlashni moliyalashtirishga esa 12.1 trln. so’m yo’naltirildi yoki avvalgi yilga nisbatan 30.5 % o’sish bilan umumiy xarajatlarga nisbatan 11.3 % ni tashkil etadi.
Madaniyatni moliyalashtirish uchun 1 trln. so’m, ilm-fanga 0.8 trln. so’m yo’naltirildi. Ijtimoiy nafaqalar, kam ta’minlangan oilalarga moddiy yordam to’lash va kompensatsiya to’lovlari uchun xarajatlar o’tgan yildagiga nisbatan 61.8 % ga oshgan holda 5267.2 mlrd. so’mni tashkil etadi.
“Obod qishloq” va “Obod mahalla” davlat dasturlarini amalga oshirish uchun barcha moliyalashtirish manbaalari hisobidan 6.3 trln. so’m yo’naltirildi, bu esa 478 ta aholi punktida turmush sharoitlari yaxshilanishini ta’minlaydi.
Davlar dasturlarini amalga oshirish doirasida 2019-yilda 372 ta ob’ektda ichimlik suvi ta’minoti va kanalizatsiya tizimini rekonstruksiya qilish hamda modernizatsiyalash, 1916.1 km. uzunlikdagi suv o’tkazish tarmog’ini qurish va rekonstruksiya qilish ishlari olib borildi. Ko’rilgan chora-tadbirlar natijasida markazlashgan suv ta’minotini qamrab olish 77 % ga yetdi⁵.
Ushbu raqamlar shuni ko’rsatib turibdiki, respublika budjeti daromadlari asosan aholi turmush darajasini oshirishga, qishloq hududlarini rivojlantirishga, ilm-fan rivojiga, sog’liqni saqlash va sportga sarflangan. Mamlakatimizni yangilash va modernizatsiya qilish, makroiqtisodiy barqarorlikni, yuqori iqtisodiy-ijtimoiy o’sish sur’atlarini muvozanatli ta’minlash, aholi farovonligi va turmush darajasini yuksaltirishga yo’naltirilgan keng qamrovli islohotlar ulkan samaralar bermoqda. Yurtimizda ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotiga asoslangan huquqiy demokratik davlat qurish, inson huquq va erkinliklari eng oliy qadriyat hisoblanadigan fuqarolik jamiyatini shakllantirishga qaratilgan say-harakatlar izchil davom etmoqda. Mamlakatimizda ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilashga iqtisodiy o’sishni va korxonalar raqobatbardoshligini ta’minlashning muhim omili sifatida alohida e’tibor berilmoqda. Mamlakatimizda xorijiy davlatlar, ularning hukumatlari, xalqaro va chet el hukumatga qarashli tashkilotlar tomonidan berilgan grant mablag’lar, O’zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan belgilanadigan ro’yxatga kiritilgan xalqaro va chet el nohukumat tashkilotlari tomonidan berilgan grant mablag’lari, O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalaridoirasida berilgan grant mablag’lari maqsadli hisoblanib, soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni to’lash uchun mo’ljallanmagan. Xodimlar sonini yashirish esa fuqarolarga eng kam ish haqining bir baravaridan besh baravarigacha, mansabdor shaxslarga – besh baravaridan o’n baravari miqdorigacha jarima solishga sabab bo’ladi. “Boj tarifi to’g’risida ”gi qonunning 6- va 33-moddalariga Soliq kodeksining normalari bilan birlashtirildi. Ayniqsa, yosh avlod kelajagi uchun juda ko’plab mablag’lar jalb etilmoqda. Maktabgacha ta’lim muassasalarining qurilishi, mavjudlari rekonstruktsiya qilinishi, zamonaviy jihozlar bilan ta’minlanishi bejiz emas. Yosh avlod bunga javoban mamlakat bayrog’ini yuqorilarga ko’tarishlari va ulkan cho’qqilarni egallashlari kerak. Zero, kelajak - yoshlar qo’lidadir.