Ишлаб чиљариш омиллари бозори

Loyiha deganda, ma’lum maqsadga erishish uchun qilinadigan resuslar investitsiyasi tushuniladi.
Investitsiya - daromad olish uchun qo’yiladigan kapital mablag’.
Investitsiyalash - bu kapitalni yaratish yoki kapital zahirasini to’ldirish jarayonidir. Investitsiyalash deganda, yalpi va sof investitsiyalash tushuniladi.
Yalpi investitsiyalash - kapital zahirasining umumiy o’sishidir.
Qoplash - asosiy kapitalning ishdan chiqqan qismini almashtirish.
Sof investitsiya - yalpi investitsiyadan qoplash uchun sarflanadigan mablag’ni ajratgandan keyingi qolgan qismi.
Sof investitsiya = Yalpi investitsiya - Qoplash.
Agar yalpi investitsiya qoplashdan yuqori bo’lsa, sof investitsiya musbat bo’ladi (bu holda kapital ko’payadi va ishlab chiqarish kengayadi). Agar yalpi investitsiya qoplashdan kichik bo’lsa, sof investitsiya manfiy bo’ladi (mavjud kapital kamayib boradi). Va nihoyat, yalpi kapital qoplashga teng bo’lsa, kapital hajmi o’zgarmaydi (bu holda kapital oddiy takror ishlab chiqarilmaydi).
Qisqa muddatli loyihalarni (qisqa muddatli investitsiyalarni) tahlil qilganda kapitalning ichki o’zini oqlash koeffisienti dan va ssuda foizi dan foydalaniladi. Qisqa muddatli oraliqdagi investitsiyalarning (bir yillik oraliqdagi) chekli sof oqlashi ularning chekli ichki oqlash koeffisientidan ssuda stavkasi foizini ayirish orqali aniqlanadi:

bu yerda - chekli sof qoplash; - chekli ichki qoplash; - ssuda stavkasi foizi.
Agar bo’lsa, investitsiyadan olinadigan foyda maksimal bo’ladi.
Faraz qilaylik, firma mandarin sotish bilan shug’ullanadi, deylik. Firma sotish quvvati turli bo’lgan do’konlarni qurmoqchi. Do’konlarni qurish uchun sarflanadigan kapital mablag’lar, sotish uchun sarflanadigan xarajatlar quyidagi jadvalda keltirilgan (13.1-jadval). Ssuda foizi stavkasi 10 foiz bo’lsin.
13.1-jadval.
Bir yillik investitsiya qaytimlari