|
4.7. Sinxron uyg’otgich.
Teplovozlarda yordamchi sinhron uyg’otgichlar quvvatni uzatishda ma'lum
amallarni bajaradi.
1. Tortuv sinhron generator uyg’otish tizimiga tiristorli kuchaytirgichlardan
kelayotgan signallarni uzatuvchi kuchaytirgich vazifasini.
2. Tortuv sinhron generator uyqotish tizimidagi ishchi cho’lg’amlarni
manbalovchi o'zgaruvchan tok mashinalari vazifasini.
3. Tortuv sinhron generator avtomatik boshqaruv tizimidagi o'zgaruvchan
tokda ishlovchi elektr apparatlarni o'zgaruvchan tok bilan ta'minlaydi.
105
Demak sinhron uyg’otgichlar o'zgaruvchan - o'zgarmas tok uzatmali
teplovozlarda sinhron generator rotorida asosiy magnit maydonni hosil qilish
uchun hizmat qiladi. Sinhron uyg’otgichlar bir fazali o'zgaruvchan tok ishlab
chiqadi, bu tok tiristorli rostlagich orqali rostlanadi va to'qirlanib tortuv sinhron
generator rotoriga etkaziladi. Sinhron uyg’otgichda kollektor cho'tka qismining
yo'qligi sababli ishonchliligi yuqori, bu esa ta'mirlash jarayonidagi ish hajmini
keskin kamaytiradi. Sinhron uyg’otgich aylanishlar chastotasini o'zgarmas tok
uyg’otgichlariga nisbatan kattaroq qilinishi imkonini beradi. Sinhron
uyg’otgichning og’irligi, qimmat elektrotehnik po'lat listlar va mis simlarni
kamroq ishlatilishi, tarkibi, tayyorlanishi, qiymati qimmat bo'lgan kollektor mis
plastinalarni ishlatilmasligi evaziga kamaytirilgan. Misol tariqasida V - 600
o'zgarmas tok generatorini olsak. V - 600 uyg’otgichning quvvati 22,5 kVt oqirligi
380kg, o'zgaruvchan tok ishlab chiqaruvchi VS - 650 uyg’otgichning quvvati 26
kVt, oqirligi 355 kg. Shu bilan birga uyg’otgichning tan narhi va foydalanish
jarayonida ekspluatacion sarf - harajatlar kamayadi. VS - 650V markali sinhron
generatorining tehnik ko'rsatkichlari 4.9.- jadvalda ko'rsatilgan.
4.9. jadval.
VS - 650V markali sinhron generatorining tehnik ko'rsatkichlari
Teplovoz seriyasi
2TE116, TEP70
Nominal quvvati, kVt
26
Uzoq muddatli ish rejimidagi tok , A
164
Maksimal kuchlanishdagi tok, A
146
Uzoq muddatli ish rejimida kuchlanish, V
215
Maksimal kuchlanish, V
287
Aylanishlar chastotasi daq.-1
2470 – 3300
Sovutish tizimi
O'zini sovutish tizimi
FIK, %
75
Tok chastotasi, Gts
165/220
106
4.23- rasm Sinhron uyg’otgichning umumiy ko’rinishi
1 - podshipnik shit qopqog’I; 2- moy quyish moslamasi; 3 - rotor vali; 4 - poshipnik qopqog’I;
5 - sovutuvchi havo kiritish tuynugi setkasi; 6 - osish moslamasi; 7 - sovutish tizimi parragi
qopqog’I; 8 - stamina; 9 - klemmalar qutisi
Sinhron uyg’otgich magnit tizimi po'lat listdan aylana shakliga keltirilib
payvandlab yasalgan staninadan, staninaga o'rnatilgan 8 ta qutbdan tashkil topgan.
4.24-rasm Sinhron generator magnit tizimi
1 - stator, 2 - qutb, 3 - shinalar, 4- cho'tkalar, 5 - qutblar orasidagi ulovchi simlar
107
Qutb o'zagi magnit maydon ta'sirida hosil bo'ladigan uyurmaviy kuchlarni
kamaytirish maqsadida shtamplab tayyorlangan po'lat listlardan tayyorlangan,
laklanib issiq havoda quritilib yig’ilgan. qutbning uyg’otgich yakoriga qaragan
tomonini qutb bashmak qismi deb ataladi. Qutb bashmak qismiga uchlari qisqa
tutashtirilgan kesimi doira shakldagi dempferlovchi cho’lg’am joylashtirilgan.
Dempferlovchi cho’lg’amning vazifasi o'tish jarayonida rostlash tizimining
turg’unligini orttirish. Qutblarga mustaqil cho’lg’am joylashtirilgan bo'lib,
cho’lg’amlar ketma - ket ulangan. Qutb cho’lg’amlarining izolyaciya sinfi F.
Qutbning cho’lg’ami o'zak qismga yig’ilgandan so'ng epoksid kompaudga
botiriladi va quritiladi.
Sinhron uyg’otgich rotor qismi mufta orqali dizel taqsimlovchi redutoridan
harakatni oladi. Rotor o'zagi qalinligi 0,5 mm bo'lgan shtamplangan elektrotehnik
po'lat listlardan tayyorlangan, yiqilishidan avval laklanib issiq havoda quritilgan.
Sinhron uyg’otgich rotor qismi 4.25-rasmda keltirilgan.
4.25 – rasm. Sinhron uyg’otgich rotor qismi
1 - rotor vali, 2-kollektor tomonidagi podshipnik halqasi, 3 - kontakt halqalar, 4 - bandaj, 5 -
cho’lg’am ushlagich , 6 - rotor vali chiqish qismidagi podshipnik halqasi, 7 - halqa, 8 - rotor
cho’lg’ami, 9 - rotor o'zagi, 10 - izolyaciya, 11 - cho’lg’am ushlagich, 12 cho’lg’amlarning
chiqish qismini halqaga ulash simlari, 13 – vtulka
108
Rotor o'zagi valga yig’ilgan va kontakt halqalar tomonidan jezli vtulka bilan,
valning chiqish qismi tomonidan cho’lg’am ushlagich bilan ushlab turiladi. Rotor
valida keltirilgan barcha detallar valga shponkalar yordamida o'rnatilgan.
O'zak ariqchalarida to'lqinsimon cho’lg’am joylashtirilgan. Cho’lg’am yakor
o'zagida shishabandaj orqali ushlab turiladi. Rotor epoksid kompaudga botirilib
quritiladi. Valga izolyaciyalangan 2ta mahsus zanglashga chidamliligi orttirilgan
po'latdan tayyorlangan kontakt halqalar o'rnatilgan. Kontakt halqalarga
mahkamlangan shpilkalarga rotor cho’lg’amining chiqish qismi mahkamlangan.
Kontakt halqalarning ishchi yuzasida vintsimon ariqchalar ochilgan. Rotor
podshipnik shit qismiga 2 ta zoldirli podshipniklar orqali o'rnatilgan.
Podshipniklarni o'rnatilishidan avval valga labirint halqalar tiqizlik bilan kiritilib
podshipniklar uchun moylash kamerasi hosil qilingan.
Podshipniklarga ekspluataciya jarayonida qo'shimcha ravishda moy
podshipnik shitiga o'rnatilgan mahsus po'latdan tayyorlangan quvurlar orqali
quyiladi. Moy markasi JRO TU 32 TS520-83. 6 ta cho'tkaushlagichlar plastmassali
traversaga o'rnatiladi va cho’lg’amlarni chiqish qismi qutisiga ulangan tok yiqish
shinasiga ulangan. Traversa boltlar orqali kollektor tomonidagi podshipnik shit
qismiga ulangan (4.26 -rasm).
4.26- rasm Sinhron generator traversa qismi
1 - cho’lg’amlarning chiqish qismi, 2 - traversa, 3 - tok yig’uvchi shina, 4 - cho'tkaushlagich
109
Cho'tkaushlagich konstrukciyasi cho'tkalarni o’zgarmas ravishda kontakt
halqalarga 16-20 N kuch bilan bosib turishni ta'minlaydi. Har bir
Cho'tkaushlagichlarga o'lchamlari 25x32x64 mm bo'lgan EG - 4 markali bittadan
cho'tkalar o'rnatilgan. Cho'tkalar rezinali amortizatorlarga ega.
Sinhron uyg’otgichlar o'z - o'zini sovutish tizimiga ega bo'lib sovutish tizimi
parragi valning kollektor qismini qarama - qarshi tomoniga joylashtirilgan valdagi
po'lat gupchakka boltlar orqali mahkamlangan. Sovutuvchi havo stanina kollektor
tomonidagi mahsus teshiklardan olinib, valning chiqish qismi tomonidagi
teshiklardan chiqarib yuboriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
