«Ишлаб чиқариш жараёнларини механизациялаш ва автоматлаштириш» фани маърузаларини ўқитиш технологиялари



Download 9,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/148
Sana03.01.2022
Hajmi9,24 Mb.
#316260
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   148
Bog'liq
fayl 1755 20210907

-  
Kasb   ta’limi  (5310600
-
Yer   usti   transport   tizimlari  va   ularning
ekspluatatsiyasi   (lokomotivlar))  ta’lim  yo’nalishlari   bakalavriat   talabalari  va
professor-o‘qituvchilar uchun mo’ljallangan.
В   учебники   описаны   принципы   работы   электрической   передачи
постоянного и переменно-постоянного тока, приведена конструкция тяговых
и   вспомогательных   электрических   машин,   аккумуляторных   батарей   и
электрических   аппаратов   локомотивов.     А   также   приведены   сведения   о
электрических схемах локомотивов. 
В   учебнике   использовалась   информация   из   зарубежной   литературы.
Учебник   предназначен   для   студентов   бакалавриата   и   преподавателей
направлений образования 5310600 - Наземные транспортные системы и их
эксплуатация   (локомотивы),   5111000   -   Профессиональное   образование
(5310600-Наземные транспортные системы и их эксплуатация (локомотивы)).
The textbook describes the principles of operation of electric transmission of
direct and alternating-direct current, the design of traction and auxiliary electrical
machines,   batteries   and   electrical   apparatus   locomotives.     And   also   provides
information about the electrical circuits of locomotives. 
The   textbook   used   information   from   foreign   literature.   The   textbook   is
intended   for   undergraduate   students   and   teachers   of   education   5310600-Land
transport   systems   and   their   operation   (locomotives),   5111000   -   Vocational
education (5310600-Land transport systems and their operation (locomotives)).
Kirish
2


Lokomotivlarning energetik zanjiri deb lokomotivga keladigan energiyani
poezdni   harakatlanishi   uchun   foydalaniladigan   mexanik   energiyaga   aylantirib
beruvchi agregatlar kompleksiga aytiladi.  Zamonaviy lokomotiv texnik jihatdan
murakkab   obyekt   bo‘lib,   o‘z   tarkibida   mexanik   va   elektr   jihozlarni   jamlagan.
Teplovozning birlamchi dvigateli sifatida dizel keladi. 
  Dvigateldan   g‘ildirak   juftligiga   harakatni   uzatish   uchun   qo‘llaniladigan
qurilmalar kompleksi quvvat uzatish qurilmalari deyiladi.
Eng   sodda   quvvatni   uzatish   qurilmasi   bu   dizel   tirsakli   valini   bevosita
g'ildirak juftligiga ulab qo'yish hisoblanadi, lekin buni amalda imkoni yo'q, chunki
dizelni tavsifi teplovoz tortuv tavsifiga qo'yiladigan talablarga javob bermaydi.  
Dizelga     faqat   silindrlarda   yoqilg'ini   o'z   -o'zidan   yonishini   taminlovchi
tirsakli   valining   ma'lum   bir   aylanishlar   chastotasida   yuklanish   berish   mumkin.
Dizelga   yuklanish   berish   mumkin   bo'lgan   eng   kam   tirsakli   valning   aylanishlar
chastotasi   n
min
  nominal   aylanishlar   chastotasining   n
nom
  1/3   qismiga   teng   deb
hisoblanadi. (1-rasm) . Dizel validagi quvvat N
d
 valining aylanishlar chastotasiga
proporcional   bo'lib,   aylanishlar   chastotasi   nominal   qiymatdan   ortirilsa   bu
qonuniyat   silindrlarni   toza   havo   bilan   to'ldirilishini   yomonlashishi   hisobiga
buziladi.   Dizel   validagi   burovchi   moment   M
d
  o'rtacha   samarali   bosimga   p
e
proporcional   bo'lib   cikl   davomida   yoqilgini   berilishi   o'zgartirilmasa   valning
aylanishlar soniga bog'liq bo'lmaydi.     
Dizel vali g'ldirak juftligiga bevosita ulanganda  teplovozning tortuv tavsifi
dizel validagi momentning aylanishlar soniga bog’liqlik grafigi kabi bo'ladi.  (2-
rasm 2 egri chiziq) bunda poezdni joyidan qo'zg’alishi va tezikni oshirish imkoni
bo'lmaydi. Dizelning to'liq quvvatidan faqat hisoblangan eng katta kritik nuqtada
foydalaniladi,  qolgan   hollarda   dizel   to'liq  quvvatda   ishlamaydi.  O'zgaruvchan
profilda harakatlanayotgan poezd uchun lokomotiv tortish kuchini keng ko'lamda
o'zgartirish talab etiladi. Dizelni yuklash shartidan lokomotivni tortish tavsifi ya'ni
tortish   kuchini   tezlikka   teskari   mutanosibligi   ideal   hisoblanadi.   (2-rasm   1   egri
chiziq).  Ushbu tavsifni amalga oshirish uchun lokomotivning energetik zanjiriga
3


dizel tirsakli vali va g’ildirak juftligi orasiga qo'shimcha zveno uzatma kiritilishi
lozim.   
  
1- rasm. Dizel tavsifi
                                  
2- rasm. Teplovozni tortish tavsifi
Avtonom   lokomotivlarda   (teplovozlar,   gazoturbovozlar,   avtomotrisalar   va
x.k.)     elektr,   gidravlik   va   mexanik   usuldagi   quvvat   uzatish   vositalaridan
foydalaniladi.  
Lokomotivlarda g‘ildirak juftligini harakatga keltirish uchun dizel-generator
qurilmasi yordamida energiyani bosqichma-bosqich o‘zgarishi amalga oshiriladi.
Teplovozlarda   yoqilg‘ining   kimyoviy   energiyasi   tirsakli   valni   harakatga
keltiruvchi   mexanik   energiyaga   aylantiriladi,   tirsakli   val   tortuv   generatorining
valiga   mufta   orqali   ulanib,   tortuv   generatori   yakorini   aylanishiga   olib   keladi.
Tortuv generatori ishlab chiqargan elektr energiya bilan tortuv elektr dvigatellarini
ta’minlaydi,   tortuv   elektr   dvigatellari   esa   o‘z   navbatida   tishli   reduktor   orqali
g‘ildirak juftligini harakatga keltiradi. 
Teplovozlarda   tortuv   generatorlari,   tortuv   elektr   dvigatellari,   hamda
yordamchi elektr qurilmalar (masalan, ventilyator, kompressor, suv nasosi, moy
nasosi va past bosimli yoqilg‘i tizimining elektr dvigatelari) kabi elektr mashinalar
qo‘llaniladi. 
Bundan   tashqari   elektr   mashinalar   avtonom   bo‘lmagan  harakat  tarkibida
ham  keng  qo‘llaniladi   (elektrovozlar,   elektrpoezdlar,   metropolitenning  motor-
4


vagonlari). 
O’zgarmas tokda ishlovchi elektrovozlarda elektr energiya kuchlanishi 3000
V   bo‘lgan   kontakt   tarmog‘idan   tortuv   elektr   dvigatellarini   ta’minlaydi.     Agar
o’zgarmas   tokda   ishlovchi   elektrovozlarda   o‘zgaruvchan   tokda   ishlovchi
dvigatellar   qo‘llanilgan   bo‘lsa   u   holda   o’zgarmas   tokni   o‘zgaruvchan   tokga
o‘zgartirish uchun invertorlar qo‘llaniladi. 
O‘zgaruvchan   tokda   ishlovchi   elektrovozlarda   kontakt   tarmog‘idan   elektr
energiya (kuchlanishi 27000 V) tortuv transformatoriga uzatiladi va kuchlanish
1200 V gacha kamaytiriladi. So‘ngra  elektr  energiya  elektr  dvigatellarga  uzatilib
reduktor yordamida g‘ildirak juftliklarini harakatga keltiradi. O‘zgaruvchan tokda
ishlovchi elektrovozlarda o’zgarmas tok elektr dvigatellarida qo‘llanilsa, u holda
o‘zgaruvchan tokni o’zgarmasga o‘zgartirish uchun to‘g‘irlagichlar qo‘llaniladi. 
Elektr   yordamida   harakatlanuvchi   harakat   tarkibida   tortuv     generatorlari,
tortuv elektr dvigatellari, yordamchi generatorlari (boshqarish  zanjirini, yoritish
zanjirini, akkumulyator batareyalarini zaryadlash zanjirlarini ta’minlash uchun) va
turli yordamchi elektr qurilmalar (ventilyatorlar va kompressorlarning dvigatellari)
qo‘llaniladi.
Bundan tashqari elektrovozlarda energiyani bir turdan boshqasiga o‘zgartirib
beruvchi   turli   xil   o‘zgartirgichlardan   foydalaniladi.   Bunday  apparatlarga
o‘zgaruvchan  tokda  ishlovchi  elektrovozlarning  elektr   qurilmalari  misol  bo‘la
oladi.  
5



Download 9,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   148




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish