Ishchi kasbini egallash

 Tamaki barglarining 
uziladigan qavatlarga 
bo’linishi 

---

26 
Bizda o’stiriladigan «Dyubek» nav turining xom ashyosini top-shirishda 19% dan 
kam namlikni har bir foizi uchun 1,2% qo’shib hisoblanadi va shu og’irlik qabul qilish 
kvitansiyasiga yoziladi. Agar barg namligi yo’l qo’yiladigan namlikdan (ya’ni, 19%) ortiq 
bo’lsa, har bir foiz ortiqcha namlik uchun 1,2% og’irlik ayirib tashlanadi. Bundan 
tashqari, quritishga ketadigan harajatlarni qoplash uchun bahosidan ham 1% olib 
tashlanadi. Masalan, tamaki toyi yoki to’plamining og’irligi 25 kg, haqiqiy namligi 18%, 
qabul qilinadigan namligi (bazis namlik) esa 19% bo’lsa, unda quyi-dagicha hisoblanadi: 
кг
3
,
25
81
2050
81
82
25
19
100
)
18
100
(
25







Shunday qilib, agar tamakining haqiqiy og’irligi 25 kg, uning haqiqiy namligi 18% 
qabul qilinadigan namligi (bazis namlik) 19% bo’lsa, hisoblanadigan (kvitansiyaga 
yoziladigan) og’irlik 25,3 kg ga teng bo’ladi, chunki tamakining haqiqiy namligi uning 
qabul qilinadigan namligidan kam bo’lganligi uchun 0,3 kg qo’shib yoziladi. 
Agar tamaki toyining yoki to’plamining og’irligi 25 kg bo’lib, uning haqiqiy namligi 
20 foiz, qabul qilinadigan namligi esa 19% bo’lsa, bu holda quyidagicha hisob qilinadi: 
кг
7
,
24
81
2000
81
80
25
19
100
)
20
100
(
25







Bunda kvitansiyaga 24,7 kg yoziladi, namlik yuqori bo’lganligi uchun 0,3 kg ayirib 
qolinadi. Tamaki xom ashyosining namligi qabul qilish paytida 12 foizdan kam bo’lsa, u 
qabul qilinmaydi. 
Tamaki xom ashyosishshg ifloslanganligi yuqori bo’lsa, unda chiqitning miqdori 
quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
100
2
1
т
т
Х


bu erda: 
t
1
 – 
toyning
 
og’irligi, kg;
 
t
2
– ifloslanganligi, %. 
Masalan, tamaki toyining og’irligi 23,7 kg bo’lib, uning ifloslanganligi bazis 
ifloslanganligidan 2,% yuqori bo’lsa, unda quyidagicha hisob qilinadi: 
кг
Х
545
,
0
100
3
,
2
7
,
23



Demak, har bir toydan 0,545 kg chiqit chiqariladi. 
Agar xo’jaliklar oxirgi uch yilning o’rtachasiga ko’ra, yuqori navlar salmog’ini 
oshirsa, unda tamaki sotish bahosiga 20% qo’shib beriladi. Formatura (barg parchalari) va 
sovuq urgan tamakilarga IV navga belgalangan bahoning 60 foizi bilan haq to’lanadi. 
Vazifa:
talabalarga bir necha quritilgan tamaki barglari namunalari beriladi, talabalar 
yuqoridagi tavsiyalarga asoslanib, uning sifatini aniqlaydilar.