Irrigatsiya va melioratsiya

Chiqindi suvlar sifatiga quyiladigan agromeliorativ talablar 
Chiqindi suvlar bilan qishloq xujalik ekinlarini sugorishda tuproq 
6.6.1-rasm. DSM da chiqindi suvlar bilan Sug’orish sxemasi: 
1-aholi punkti; 2-kollektog’; 3-mexanik tozalash inshooti; 4-nasos 
stantsiyasi; 5-Quvur; 6-Qavza; 7-biologik tozalash Qavzasi; 8-
taQsimlovchi QuduQ; 9-Sug’orish tarmori; 10-kuchma Sug’orish
Quvuri; 11-suv chiQarish inshooti; 12-tashlama inshoot 

---

158 
unumdorligini oshirish va qishloq xujalik ekinlaridan yuqori va sifatli xosil 
olish uchun Chiqindi suvlar ma’lum bir agromeliorativ talablarga javob 
berish kerak. 
Chiqindi suvlarni sugorishga yaroqliligi ularni kimyoviy taxlili 
asosida amalga oshiriladi. 
Sugorish uchun qullaniladigan Chiqindi suvlar tarkibidagi moddalar 
miqdori kerakli mivdordan ortmasligi maqsadga muvofiq xisoblanadi. Aks 
xolda ular nafaqat usimlikning rivojlanishiga salbiy ta’sir kursatadi, balki 
ushbu maxsulotni iste’mol qilgan tirik organizm xam turli kasalliklarga 
chalinishi mumkin. 
Jumladan, Chiqindi suvlar tarkibida azot moddasining kupligi yem-
xashakning kupayishiga olib kelishi bilan birga ular tarkibidagi nitrat 
mivdorini oshiradi. Bu xolat bunday yem-xashakni iste’mol qilgan 
jonivorlarning tanasi zaxarlanishiga olib keladi. Shuning uchun xam 
Chiqindi suvlar bilan sugorishda tuproqqa beriladigan azotning mivdori 
250280 kg/ga dan oshmasligi kerak. Yana bir misol, Chiqindi suvlar 
tarkibida temir moddalarining kup bulganligi xam jonivorlarga salbiy ta’sir 
kursatadi. 
Quyidagi 9-jadvalda sugorish uchun qullaniladigan Chiqindi suvlar 
tarkibidagi ba’zi bir ingrediyentlarning yul quyilgan miyedori qiymatlari 
keltirilgan bulib, bu qiymatlarga rioya qilish orqali Chiqindi suvlar bilan 
sugorilgandan sunggi aks ta’sirlarni bartaraf etishga erishiladi. 
Bu borada tuplangan tajribalar asosida Chiqindi suvlarni sugorishda 
qullash uchun ularga quyidagi agromeliorativ talablar kuyiladi. 

---

159