Irrigatsiya va melioratsiya

Sugorish suvidagi ba’zi elementlarning yul qo’yilgan miqdorlari, mg/l
6.7.2 -jadval.
 
Kursatkichlar 
Miqdori 
Kursatkichlar 
Miqdor 
Azot birikmalari 
10 
Nitrilakril 
50 
Alyuminiy 
132 
Natriy karbonat 
200 
Alyuminiy sulfat 
10 
Nitratlar 
200 
Alyuminiy ioni 
10-100 
Nitridlar 
0,5 
Ammiak 
150 
Natriy 
300 
Atseton 
40 
Natriy xlorid 
500 
Bariy 
4 
Rodanidlar 
2-5 
Benzin 
0,1 
Rux 
1 
Bor 
1,0 
Sulfatlar 
600 
Vodorod 
oltingugurt 
30 
Temir 
1 5 - 1 7
Volfram 
10 
Uran 
0,6 
Kaltsiy 
300 
Fenol 
50 

---

163 
Kobalt sulfat 
2-5 
Formaldegid 
100 
Kaprolaktam 
200 
III valentli xlor 
0,5 
Kadmiy 
0,2 
TSian 
1 
Marganets 
1,0 
TSianidlar 
50 
Magniy 
300 
Efir 
30 
Mis 
3 - 1 0
Qalay 
0,1 
Margimush 
0,5 
QorasaQich 
5 - 1 0
Nikel sulfat 
2,5 
Qurroshin 
0,1 
Neft maQsulotlari 
5 0 - 1 0 0
6.7.1-rasm. Chorvachilik chiqindi suvlarini sugorishga tayyorlash 
sxemasi: 1-chorvachilik kompleksi; 2-tuplash inshooti: 3,6,5-nasos 
stantsiyalari; 4-tindirgich; 5-tindirilgan oqova hovuzi; 7-toza suv bilan 
aralashtirgich; 9-sugorish maydoni 
6.8..Zovur-tashlama suvlari bilan sugorish 
Sugorish maydonlarining tobora oshib borishi bilan chuchuk suvlarga 
bulgan talab ham tobora ortmoqda. YAngi sugorish manbalarini izlab topish 
hozirgi kunning dolzarb muammosi hisoblanadi. Bu muammoni yechish 
yullaridan biri minerallashgan zovur-tashlama suvlaridan foydalanishdir. 
Hozirda kollektog’-zovur tarmoqlariga kelib tushadigan zax va tashlama 
suvlar un millionlab metr kubni tashkil etib, ularning mineralizatsiyasi (2-7 g/l) 
unchalik yuqori emas va shu bilan birga ularning tarkibidagi suvda erigan 

---

164 
ugitlar miqdori daryo suvlarinikiga nisbatan 2-5 barobar ortiqdir. 
Minerallashganlik darajasi yuqori bulgan suvlar bilan sugorishda, albatta, 
sugorish maydonlari zovurlangan va sugorish me’yorining odatdagidan (20-
30%) kup bulishligi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Biroq bunday suvlar bilan 
uzoQ muddatda sugorish tuproqlarning shurlanishiga olib keladi. 
Minerallashgan zax va tashlama suvlar bilan sugorishda, muntazam 
ravishda ularning minerallashganligi va sifati nazorat qilinishi muhim 
hisoblanadi. 
Zovur-tashlama suvlarining sifatini tezkorlik bilan nazorat qilish - 
umumiy mineralizatsiya shur ulchagich yordamida, kimyoviy tarkib esa har bir 
sugorish tizimida ma’lum holatlar uchun tuziladigan maxsus grafiklar asosida 
amalga oshiriladi. 
Minerallashgan suvlarning sifatini yaxshilash maksadida ularga 
qushiladigan chuchuk suv miqdori quyidagi formuladan aniqlanadi: