Iqtisodiyotning siklligi

Siklning jonlanish va yuksalish fazalari

• Iqtisodiy jihatdan qulay davrlarda ya’ni siklning jonlanish va yuksalish fazalarida ishlab chiqarish vositalari odatda ular to’liq eskirganicha almashtiriladi. Ammo tanazzul davri kelganida, korxonalar o’zining eskirgan uskunalarini ta’mirlab, ularni ishga tushiradi. Shu sababli bu davrda ishlab chiqarish vositalariga investitsiyalar keskin qisqaradi. Ortiqcha ishlab chiqarish quvvatlari mavjud bo’lgan ayrim korxonalar, hatto iste’mol qilingan asosiy kapitalining o’rnini qoplashga ham harakat qilmaydi.
• Qisqa mudatli foydalaniladigan iste’molchilik tovarlari ishlab chiqaruvchi sanoat tarmoqlari siklining oqibatlarini nisbatan kamroq darajada sezadi.

Iste’molchilar qatlamiga iqtisodiy sikl

• Aholi yoki keng iste’molchilar qatlamiga iqtisodiy sikl turlicha ta’sir ko’rsatadi. Tanazzul davri boshlanganda, doimiy daromad oluvchi iste’molchilar oila byudjetini qisqartirishga to’g’ri keladi, maishiy texnika va avtomashina kabi uzoq muddat foydalaniladigan tovarlarni xarid qilishini to’xtatadi.
• Har qanday sharoitda ham oila a’zolari yeb-ichishi va kiyinishi zarurligi tufayli, oziq-ovqat mahsulotlari va kiyim-kechaklar, ya’ni qisqa muddatda foydalanadigan iste’molchilik tovarlarini xarid qilishni to’xtatish mumkin emas. Faqat, bunday tovarlarni xarid qilish miqdori qandaydir darajada kamayishi mumkin.

Investitsion tovarlar va uzoq muddat

• Investitsion tovarlar va uzoq muddat foydalaniladigan iste’molchilik tovarlari ishlab chiqaruvchi ko’pchilik sanoat tarmoqlari yuqori darajada monopol mavqega egaligi bilan farqlanadi va natijada bozorda nisbatan ko’p bo’lmagan yirik firmalar ma’lum davr davomida narxning pasayishiga qarshi turishi
• Talabning kamayishi sababli mahsulot chiqarish hajmini cheklash uchun etarlicha monopol hukumdorlikka ega bo’lishi mumkin. Shu sababli talabning kamayishi birinchi navbatda ishlab chiqarish va bandlik darajasiga ta’sir ko’rsatadi