Iqtisodiyoti

4. Asosiy va aylanma fondlardan foydalanish samaradorligini 
oshirish yo‘llari. 
Mamlakatimizda yaratilayotgan imkoniyatlar qishloq xo‘jaligida 
foydalanilayotgan asosiy va aylanma fondlarning iqtisodiy samaradorligi 
yuksalishiga xizmat qilmoqda. Kelajakda bu o‘sish sur’atini yanada 
oshirishga erishish uchun tarmoqda mavjud bo‘lgan barcha asosiy va 
aylanma fondlardan yil mobaynida to‘liq va maqsadga muvofiq samarali 
foydalanish zarur. Zamonaviy, serunum texnikalardan, samarali 
texnologiyalardan oqilona foydalanish natijasida dastavval mehnat 
unumdorligini oshirib, mehnat va mablag‘ sarflari tejalishini ta’minlab, 
yetishtiriladigan 
mahsulotlarning 
tannarxini 
pasaytirish 
evaziga 
olinadigan foyda summasini ko‘paytirishga erishish lozim. 
Avvalo, 
qishloq 
xo‘jalik 
ishlab 
chiqarishi 
bilan 
shug‘ullanuvchilarning asosiy va aylanma fondlardan samarali 
foydalanishdan moddiy va ma’naviy manfaatdorligini oshirish lozim. 
Shuningdek, ularda mulkka egalik hissini shakllantirish va mulkdan 
samarali foydalanishdan manfaatdorligini yuksaltirish kerak.
Qishloq xo‘jalik korxonalari ixtiyoridagi barcha asosiy va 
aylanma fondlardan yil davomida, oqilona hamda samarali foydalanishni 
ta’minlashga qaratilgan chora-tadbirlarni o‘z vaqtida va sifatli amalga 
oshirish lozim. Shuningdek, korxonalarning joylashishi, ixtisoslashishi 
va ishlab chiqarish vositalari bilan ta’minlanganligiga, ular o‘rtasidagi 
mutanosiblikka alohida e’tibor berish kerak. Agarda xo‘jaliklar barcha 
vositalar bilan talab darajasida yaxshi ta’minlanmagan bo‘lsa, bu 
masalani hal etish bilan bog‘liq tadbirlarni, yo‘llarni aniqlash zarur. 
Jumladan, asosiy fondlardan foydalanish samaradorligini oshirish uchun 
quyidagi tadbirlarning o‘z vaqtida, sifatli amalga oshirilishini 
ta’minlashga doimo e’tibor berish maqsadga muvofiqdir: 
•
korxonalarning asosiy vositalar bilan ta’minlanganlik darajasini 
yaxshilash, ular o‘rtasidagi mutanosiblikni ta’minlash, ya’ni qishloq 
xo‘jalik texnikasi uchun zarur bo‘lgan barcha mexanizmlar bo‘lishiga 
erishish; 
•
asosiy vositalarning holatini, ishga yaroqliligini yaxshilash; 
•
zarur bino va inshootlar bilan yetarli darajada ta’minlanishga 
erishish, bunda mahalliy qurilish materiallaridan oqilona foydalanish; 

---

247 
•
sanoat korxonalari yetkazib beradigan qishloq xo‘jalik mashinalari 
va texnikalarini qulay usullarda sotib olish; 
•
qishloq 
xo‘jaligiga 
fan-texnika 
yutuqlari, 
zamonaviy 
texnologiyalarni joriy qilish va hokazo. 
Aylanma fondlardan samarali foydalanish orqali qishloq xo‘jalik 
ekinlari hosildorligining o‘sishiga, chorva hayvonlari mahsuldorligining 
oshishiga, mahsulot sifatining yuksalishiga erishish lozim. 
Aylanma fondlardan samarali foydalanishda quyidagi tadbirlarga
e’tibor berish kerak: 
•
qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida foydalaniladigan aylanma 
fondlardan tejamkorlik bilan samarali foydalanish; 
•
aylanma fondlarni sotib olish tartibini takomillashtirish; 
•
aylanma fondlarning optimal tarkibini ta’minlash; 
•
aylanma fondlarning aylanish davrini qisqartirish; 
•
qishloq xo‘jaligida yetarli darajada mineral o‘g‘itlardan foydalanish; 
•
mamlakatimiz mintaqalarida urug‘chilikni yanada rivojlantirish; 
•
debitorlik qarzlari ko‘payishining oldini olish; 
•
mehnatni tashkil qilishni takomillashtirish va rag‘batlantirish 
tizimini rivojlantirish. 
Yuqoridagi tadbirlarga e’tibor berish kelajakda qishloq 
xo‘jaligidagi asosiy va aylanma fondlardan yil davomida samarali 
foydalanilishini ta’minlaydi.