Iqtisodiyoti

To‘rtinchidan, 
moddiy-texnika resurslarining tarkibi va hajmi
 
mamlakat hududlari bo‘yicha bir-biridan farq qiladi. Turli hududlarning 
tabiiy va iqtisodiy shart-sharoitlaridan kelib chiqan holda moddiy-
teхnika resurslarining tarkibi turlicha bo‘ladi. Masalan, tog‘li 
hududlarda moddiy-texnika resurslari tarkibida ishchi hayvonlar ham 
bo‘ladi. 
Beshinchidan,
qishloq хo‘jaligi moddiy-teхnika resurslarining 
tarkibiga tirik organizmlar (o‘simliklar, hayvonlar) ham kiradi. Bu esa 
ulardan samarali foydalanish uchun o‘simliklarning biologik va chorva 
mollarining zoologik хususiyatlarini bilishni talab etadi. 
Oltinchidan,
qishloq хo‘jaligining moddiy-texnika resurslari 
sanoatda ishlab chiqarilgan va qishloq xo‘jaligida yetishtirilgan 
vositalardan tashkil topadi.
Moddiy-texnika resurslarining mahsulot yetishtirishda, qishloq 
xo‘jaligini rivojlantirishda ahamiyati ulkan. Ular mehnatning xarakterini 
o‘zgartirib, unumdorligi yuksalishini ta’minlaydi. Masalan, ilmiy 
asoslangan ma’lumotlarga ko‘ra, paxta yig‘im-terimida 1 kishi-soat 
mexanizator mehnati 26 kishi-soat qo‘l mehnati o‘rnini bosadi. 

---

209 
Fan-texnika taraqqiyoti moddiy-texnika resurslarining sifatini, 
holatini yaxshilash, yangilarini yaratishga xizmat qiladi. Shuning 
natijasida o‘simliklarning serhosil, tezpishar navlari, chorva mollarining 
mahsuldor zotlari, har tomonlama qulay va samarali, yuqori unumli va 
tejamkor texnikalar, ilg‘or texnologiyalar yaratiladi. 
Qishloq xo‘jaligining moddiy-texnika resurslari quyidagi belgilari 
bo‘yicha turkumlanadi: 
- barpo etilishi bo‘yicha; 
- ishlab chiqarishda qatnashishiga ko‘ra; 
- foydalanish xususiyati bo‘yicha; 
- takror ishlab chiqarilishi bo‘yicha.
Qishloq xo‘jaligining moddiy-texnika resurslari mulk sifatida 
tarmoqning, korxonalarning iqtisodiy negizini, asosini tashkil etadi. 
Korxonalarning moddiy-texnika bazasi mustahkam bo‘lsa, ularda 
iqtisodiy jihatdan rivojlanish uchun asos mavjudligidan dalolat beradi.
Qishloq xo‘jaligining moddiy-texnika resurslarini ularning 
iqtisodiy mazmuni, barpo etilishi va foydalanilishi bo‘yicha 8.2-
chizmadagi tartibda turkumlash mumkin.