"iqtisodiyot va menejment "

√
Davr xarajatlari: 

Mahsulotni sotish bilan bog’liq bo`lgan xarajatlar: 
tovarlarni tashish 
xarajatlari; savdo va umumiy ovqatlanish korxonalarining muomala xarajatlari; 

Ma`muriy xarajatlar: 
boshqaruv xodimlarining mehnat to`lovlari; ularga 
sug’urta ajratmalari; xizmat avtomobillarini asrash; boshqaruvning texnik 
vositalari, aloqa, signalizatsiya, hisoblash markazi va h.k.; boshqaruvdagi asosiy 
fondlar amortizatsiyasi; xizmat safari xarajatlari. 

Boshqa operatsion xarajatlar:
kadrlar tayyorlash; qurilishdagi kamchiliklarni 
yo`qotish; maslahatlar berish va axborotlar xizmati to`lovlari, auditlar xizmati 
to`lovlari. 
√
Moliyaviy faoliyat xarajatlari: 
-
banklarning uzoq va qisqa muddatli kreditlari uchun to`lovlar; 
-
uzoq muddatli ijara uchun to`lovlar; 
-
valyuta kursining o`zgarishi sababli foyda va zararlar; 
-
korxonaning o`z qimmatbaho qog’ozlarini chiqarish va tarqatish xarajatlari. 
√
Favqulodda zararlar: 
bularga kutilmagan holda yuz beradigan zararlar kiradi. 
Bundan ko`rinib turibdiki, yangicha sharoitda mahsulot tannarxiga tijorat, 
ma`muriy, umumxo`jalik va moliyaviy xarajatlar kiritilmaydi. Balki ular har davrning 
o`zida korxona foyda summasi hisobidan qoplanadi va bu holat milliy hisoblar 
tizimiga mos keladi. 
Davr xarajatlari
– korxonalar faoliyatida yangi ko`rsatkich hisoblanadi. Bu 
xarajatlar bevosita ishlab chiqarish jarayoni bilan bog’liq emas. Bularga ishlab 
chiqarishni boshqarish, tijorat xarajatlari, umumxo`jalik xarajatlari shu jumladan 
ilmiy-tekshirish va tajriba-konstruktorlik xarajatlari kiradi. Ular umumxo`jalik 
xarajatlari bo`lib, ularning hajmi ishlab chiqarish mahsulot hajmi bilan bog’liq emas, 
balki davr, vaqt bilan bog’liq.

---

97