"iqtisodiyot va menejment "

√
aloqa kanali, ya`ni axborotni uzatish vositasi; 
√
axborotni qabul qiluvchi (11.5-chizmaga qarang). 
Ana shu to`rt unsur bir-biri bilan hamohang ishlagandagina, axborot o`z 
vazifasini bajaradi. Axborotlarni almashuv jarayonida har ikala tomon faol rol 
o`ynashi kerak.

---

282 
11.4. Shaxslararo va tashkiliy kommunikatsiya. 
Shaxslararo to`g’ri axborot almashinuvi mavjud. Kommunikatsiya to`siqlari: 
anglab olishdagi to`siqlar; semantika bilan bog’liq bo`lgan to`siqlar, noverbal (afti-
angorini o`zgartirish, tasdiqlovchi yoki rad etuvchi qarash va hokazo) to`siqlar, 
yomon teskari aloqa va quloq solishni bilmaslik. 
Axborotni uzatishda bu to`siqlarga e`tibor berib, o`z g’oyangizni uzatishdan 
oldin rivojlantirib oling, semantika (ikki ma`noli so`zlar yoki tasdiqlar) 
muammolariga e`tibor bering, o`z turishingiz, intonatsiyangiz va qo`l 
harakatingizga e`tibor bering, empatiya (boshqa kishilar sezgisiga e`tibor berish, 
ichiga kira bilish) va ochiqlikni namoyon eting, teskari aloqa o`rnatishga erishing. 
Shaxslararo axborot almashuv jarayonida ayrim muammolar tug’ilishi 
mumkin: 
√
Idrok qilishdagi ruhiy farq. 
√
Ma`naviy (semantik) to`siq. 
√
Noverbal imo-ishoralar. 
√
Fil’trlash. 
√
Aloqa kanallarining haddan tashqari ko`payib ketishi. 
√
Nomaqbul tashkiliy struktura.
Kishilar bir xil ma`lumotni o`zlarining bilim darajalari, hayotiy tajribalari, 
qiziqish doiralari, ehtiyojlari, hissiy tuyg’ularining turlichaligidan o`zlaricha talqin 
qiladilar va qabul qiladilar. Bu o`rinda rahbar bilan bo`ysunuvchi o`rtasidagi 
munosabat ham muhim rol o`ynaydi. Bir-biriga ishonch va o`zaro bir-birini 
anglash bor joyda axborot ko`lami kengayadi, ularning aniqligi oshadi, javobgarlik 
ham bir xil bo`ladi.
Axborotni uzatish paytida qo`yiladigan asosiy talab – bu uning oshkoraligidir. 
Ma`naviy (semantik) to`siq
 
uzatilayotgan axborotni kodlashtirishda 
qo`llaniladigan belgi (simvol)larning axborotni qabul qiluvchilar didiga 
(lavozimlari, mavqelari, mintalitet, milliy urf-odatlari nuqtai-nazaridan) mos 
tushmaganligida namoyon bo`ladi.

---

283 
Odamlar axborot almashinuvi jarayonida quyidagi simvollar bilan 
almashinishadi: so`zlar, jestlar, intonatsiya. Jo`natuvchi xabarni verbal hamda 
noverbal simvollar yordamida kodlashtiradi. 
Semantika so`zlar orqali uzatiladigan ma`nolarni qo`llash usulini o`rganadi. 
Ayrim so`zlar turli odamlar uchun turlicha ma`noga ega bo`lishi mumkin va 
turlicha anglanishi mumkin. Semantik qiyinchiliklar odamlarning simvollar 
mohiyatini tushunish usullar ziddiyatlari bilan ham berilgan bo`lishi mumkin. 
Simvollardan tashqari axborotlar bilan almashuv chog’ida