Iqtisodiyot” fakulteti “korporativ moliya va qimmatli qogʻozlar” kafedrasi

Moliyaviy oʻzaro bogʻliqlik mexanizmi

Download 174,51 Kb. bet 7/10 Sana 03.07.2022 Hajmi 174,51 Kb. #735534

Bog'liq
IKM-60, Ubaydullayeva F(kurs ishi)

Bu sahifa navigatsiya:

• Moliyaviy metodlar Moliyaviy instrumentlar
• 2-rasm. Moliyaviy oʻzaro bogʻliqlik mexanizmi 2
• Korporatsiyalar moliyaviy siyosatini samarali tashkil etish orqali kompaniyalar faoliyat samaradorligini ta’minlash imkoniyatlari
• Moliyaviy siyosat

Moliyaviy oʻzaro bogʻliqlik mexanizmi

Moliyaviy metodlar	Moliyaviy instrumentlar	Ta’minot tizimlari
Kreditlash	Soliqqa tortish tizimi	Huquqiy ta’minot
Kichik tadbirkorikni qoʻllab-quvvatlash tizimi	Soliqlar boʻyicha imtiyozlar	Me’yoriy ta’minot
Soliq siyosati	Asosiy vositalar tezlashtirilgan amortizatsiyasi	Axborot ta’minoti
Moliyaviy-xoʻjalik faoliyati ustidan nazorat tashkil etish	Ishlab chiqarish maydonlari boʻyicha imtiyozli ijara	Dasturiy ta’minot
Sug’urtalash	Kreditlar boʻyicha pasaytirilgan foiz stavkalari
Investitsiyalash	Kreditlar boʻyicha kafolatlar taqdim etish
Oʻz-oʻzini moliyalash
Lizing
Davlat buyurtmalari tizimi

2-rasm. Moliyaviy oʻzaro bogʻliqlik mexanizmi²
Moliyaviy oʻzaro bogʻliqlik mexanizmidagi har bir element ikki tomonlama ta’sirga ega hisoblanadi. Ya’ni davlat tomonidan yaratilgan qoʻshimcha imkoniyat bir tomondan korporativ moliyaning samarali ishlashiga xizmat qilsa, boshqa tomondan korporativ moliyaning samarali ishlashi davlat moliyasi uchun qoʻshimcha imkoniyatlarni yuzaga keltiradi.
Demak, moliyaviy siyosatning strategik va taktik jihatlari bir-biri bilan chambarchas bog'liq. To'g'ri tanlangan strategiya taktik muammolarni hal qilish uchun qulay imkoniyatlar yaratadi.

3. 
   Korporatsiyalar moliyaviy siyosatini samarali tashkil etish orqali kompaniyalar faoliyat samaradorligini ta’minlash imkoniyatlari
   

Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar faoliyati davomida moliyaviy munosabatlaming to‘g‘ri tashkil etilishi qo'yilgan maqsadga erishishda muhim ahamiyatga ega hisoblanadi. Shundan kelib chiqqan holda asosiy e’tibomi korxonalar moliyasini samarali tashkil etishga, korxonalar moliyasini boshqarishni to‘g‘ri tashkil etishga qaratish maqsadga muvofiq. Korporativ moliyani boshqarishni to‘g‘ri tashkil etish esa bevosita korporativ moliyaviy siyosatga bogliq. Moliyaviy siyosat- eng muhimi tarkibiy element korxonani rivojlantirish boʻyicha umumiy siyosat, shuningdek, investitsion siyosat, innovatsiya, ishlab chiqarish, kadrlar, marketing va boshqalarni oʻz ichiga oladi. Agar atamani hisobga olsak, “siyosat” kengroq aytganda, bu “maqsadga erishishga qaratilgan harakatlar”.
Transmilliy korporatsiyalar moliyaviy siyosatini samarali amalga oshirishda moliyaviy tahlil jarayoni muhim hisoblanadi. Moliyaviy tahlil biznes yoki loyihaning barqarorligi, hayotiyligi va rentabelligini baholash hisoblanadi. Bu korporatsiyalarning moliyaviy zaif va kuchli tomonlarini aniqlash uchun keng qoʻllaniladigan jarayon boʻlib, buni foyda va zararlar hisobi va balans obyektlari oʻrtasidagi munosabatlarni oʻrnatish orqali amalga oshirish mumkin. Moliyaviy tahlil biznes operatsiyalarini turli nuqtai nazardan oʻrganish uchun biznesni kuchaytirish va moliyaviy ahvolni yoki vaziyatni kamaytirish uchun ishlatilishi mumkin boʻlgan usullarni aniqlash uchun ishlatilishi mumkin. Jarayon moliyaviy hisobotni koʻzdan kechirib, oshkor qilingan elementlarning oʻzaro bogʻliqligini baholaydi. Boshqacha qilib aytadigan boʻlsak, moliyaviy tahlil rentabellik, likvidlilik, oʻsish potensiali va operatsion samaradorlik nuqtai nazaridan oʻtgan ish faoliyatini baholashga qaratiladi. Moliyaviy hisobotni tahlil qilish joriy va oʻtmishdagi moliyaviy holat yoki natijalarni oʻrganish va baholashda qoʻllaniladigan usullarni oʻz ichiga oladi, chunki ular investitsiya qarorlarini qabul qilishdagi omillar bilan bogʻliq. Shunday qilib, moliyaviy hisobotni tahlil qilish oʻtmishdagi natijalarni baholash, shuningdek, kelajakdagi natijalarni rejalashtirish va prognoz qilishning muhim usuli hisoblanadi.
Transmilliy korporatsiyalar moliyaviy siyosati quyidagilarni baholashga qaratilishi mumkin.

1. 
   Rentabellik. Moliyaviy tahlilchi, odatda, tashkilotning rentabelligini baholaydi, chunki bu tashkilotga uzoq muddatli va qisqa muddatli oʻsishni ta'minlash va rejalashtirilgan hajmda daromad olish imkonini beradi. Tashkilotning rentabellik darajasi koʻp jihatdan korporatsiyaning moliyaviy natijalari toʻgʻrisida hisobotga bogʻliq.
   
2. 
   Toʻlov qobiliyati. Bu transmilliy korporatsiyalarining uchinchi shaxslar yoki kreditorlar oldidagi majburiyatlari bajarish qobiliyati hisoblanadi. Toʻlov qobiliyati transmilliy korporatsiyalarining ma'lum bir davrdagi moliyaviy holatini koʻrsatadigan transmilliy korporatsiyalarining balansiga bogʻliq.
   
3. 
   Likvidlilik. Bu transmilliy korporatsiyalarining bevosita majburiyatlarini qondirish, ijobiy pul oqimlarini saqlash qobiliyati va transmilliy korporatsiyalarining moliyaviy holatini aks ettiruvchi korporatsiya balansiga asoslangan koʻrsatkich hisoblanadi.
   
4. 
   Barqarorlik. Biznes operatsiyalarini amalga oshirishda katta yoʻqotishlarga duch kelmasdan, uzoq vaqt davomida biznesda qolish qobiliyati hisoblanadi. Korporatsiyaning barqarorligini baholash uchun balans va moliyaviy natijalar toʻgʻrisidagi hisobotdan, shuningdek, boshqa moliyaviy koʻrsatkichlardan foydalanish kerak.
   

Transmilliy korporatsiyalar moliyaviy siyosatini amalga oshirishda bir qator moliyaviy koʻrsatkichlari inobatga olinishini ham ta’kidlash joiz. Xususan, aktivlar rentabelligi (ROA), xususiy kapital rentabelligi (ROE) kabilar shular jumlasidandir. Aktivlar rentabelligi (ROA) bu tashkilotning eng keng tarqalgan va keng qoʻllaniladigan samaradorlik koʻrsatkichlaridan biridir. Kapitalning rentabelligi, aktivlar tomonidan yaratilgan foyda miqdorini oʻlchaydi. U boshqa raqobatchilar bilan taqqoslaganda korporatsiya oʻz aktivlarini qanchalik yaxshi ishga tushirganligini tahlil qilish maqsadida qoʻllaniladi. Xususiy kapital rentabelligi (ROE) koʻrsatkichini oʻlchash parametri korporatsiyaning egalik mablagʻlari boʻyicha olgan daromadini oʻlchaydi. Yil davomida ishlagan kapitalning oʻrtacha miqdorini aks ettirish maqsadida matritsa tuzatilishi mumkin, bu esa tashkilotning yil davomida qanday ishlashi haqida aniqroq va realroq tasvirni beradi.
Transmilliy korporatsiyalar moliyaviy siyosatini yuritishda transmilliy korporatsiyalarning bozorda faoliyat samaradorligini ta’minlashda Porterning besh kuchi modelidan foydalanish amaliyoti ham uchraydi. Porterning besh kuchi transmilliy korporatsiyalar faoliyat koʻrsatadigan tarmoqda mavjud raqobat muhitini aks ettiradi. Shuningdek, bu model korporatsiyaning raqobatbardoshligini yoʻqotish riskining oldini olish yoki minimallashtirish va uzoq muddatda mahsulot rentabelligini ta'minlash uchun ishlatiladigan strategik moliyaviy tahlil usullaridan biri hisoblanadi. Tarmoqda korporatsiyalarning rentabelligi quyidagi kuchlarga bogʻliq:

• 
  raqobatbardoshlilik;
  
• 
  bozorga yangi ishtirokchilar kirib kelishi orqali yuzaga kelishi mumkin boʻlgan risklar;
  
• 
  oʻrnini bosuvchi mahsulotlardan yuzaga kelishi mumkin boʻlgan risklar (mijoz sanoatdan tashqaridan sotib olishi mumkin boʻlgan boshqa mahsulotlarning mavjudligi);
  
• 
  yetkazib beruvchilar orqali yuzaga kelishi mumkin boʻlgan bosimlar;
  
• 
  mijozlardan kelishi mumkin boʻlgan bosimlar.
  

Download 174,51 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: