Iqtisodiy statistika

3. Chiqarish Kl= 200 /4250 x 100 = 4,7%
4. Yo'qotish Kl= 150/4250 x 100 = 3,5%
5. Yaroqlilik К‘уп Oxiriga=3850/5280 x 100 = 72,9%
6.Eskirish К1уп 0xiriga= 1430/5280 x 100 = 27,1%


Xuddi shunday ko‘rsatkichlarni' yil boshiga nisbatan ham hisoblash mumkin. Um uman, eskirish koeffitsiyenti asosiy fondlar qiymatining mahsulotga o ‘tkazilgan qism ini,. yaroqlilik koeffitsiyenti esa asosiy fondlarning foydalanish mumkin boMgan qiymatini ifodalaydi.


Savollar, testlar va masalalar

1 .Milliy boylikning va milliy mulk haqida tushuncha bering.

2. Milliy hisoblar tizimi qoidalariga asoslanib quyidagi


elementlarning qaysilari milliy boylik tarkibiga kiradi:
a) material asosiy kapital;
b) nomaterial ishlab chiqarilmagan aktivlar (patentlar, litsenziyalar va h.k.);
d) aholi uy xo'jaliklarining uzoq muddatli iste’mol tovar mahsulotlari;
e) material aylanma mablag'lar zaxiralari;
f) moliyaviy aktivlar;
g) foydali qazilma boyliklarni qidirish xarajatlari.
3. Quyidagi elementlarning qaysilari ishlab chiqarilgan nomoliyaviy aktivlarga kiradi:
a) monetar oltin va o'rnini bosuvchi huquqiga ega bo'lgan maxsus mablag'lar;
b) nomaterial aktivlar (patentlar, litsenziyalar va h.k.);
d) boyliklar;
e) foydali qazilma boyliklarni qidirish xarajatlari;
0 EHMni dasturiy ta’minlash;
g) san'atning noyob asarlari;
h) yer.
4. Milliy hisoblar tizimi qoidalariga asoslanib, quyidagi elementlarning qaysilari moliyaviy aktivlarga kiradi:
a) o'rnini bosish huquqiga ega bo'gan maxsus mablag'lar;
b) monetar oltin;
d) qimmatbaho metallar va toshlar;
e) valuta va depozitlar;
f) zayomlar; g) patentlar;
h) qimmatbaho qog'ozlar.
5. Milliy hisoblar tizimi qoidalariga asoslanib quyidagi elementlarning qaysilari ishlab chiqarilgan nomoliyaviy aktiv­ larga kiradi:
a) material aylanma mablag'lar zaxiralari;


b) yer va yer osti qazilma boyliklar;
d) aksiyalar va aksioner kapitalning boshqa turlari;
e) texnik sug‘urta rezervlari;
0 foydali qazilma boyliklarni qidirish xarajatlari;
g) mahsuldor mollar va ko‘p yillik o ‘simliklar (uzumzor- lar, hosildor bog‘lar va h.k.);
h) monetar oltin;
i) noyob antikvar mahsulotlar.
6 . Quyidagi elementlarning qaysilari asosiy fondlar tarkibiga kiradi:
a) imorat va inshootlar;
b) ko'p yillik o ‘simliklar;
d) ishlab chiqarish va xo'jalik buyumlari;
e) tashkilot qaramog'ida bo'lgan yer uchastkalari qiymati;
0 tugallanmagan ishlab chiqarish;
g) qimmatbaho metallar, toshlar va boshqa boyliklar;
h) transport vositalari;
i) ishchi va mahsuldor mollar.
7. MHT qoidalariga asoslanib, quyidagi elementlarning qaysilari material asosiy kapital tarkibiga kiradi:
a) mashina va uskunalar;
b) imorat va inshootlar;
d) transport vositalari;
e) foydali qazilma boyliklarni qidirish xarajatlari;
f) EHMni dasturiy ta’minlash;
g) san’atning noyob asarlari;
h) noyob antikvar mahsulotlar;
i) qimmatbaho metallar;
j) yer;
k) tugallanmagan ishlab chiqarish;
1) tugallanmagan qurilish.


8. MHTda aktivlarning quyidagi turlari orasida farqlar berilgan:
a) ishlab chiqarilgan va ishlab chiqarilmagan aktivlar;
b) material va nomaterial aktivlar;
d) moliyaviy va nomoliyaviy aktivlar.
MHTdagi aktivlarni guruhlash va tasniflash qanday ketma-ketlikda amalga oshirilgan:
a) 1-2-3 e) 2-3-1
b) 3 -1 -2 f) 2-1-3
d) 1-3-2 g) 3-2-1
9. Milliy boylik elementlaridan foydalanish darajasini ifodalangan ko‘rsatkichlarni tanlang:
a) fond qaytimi;
b) mehnat unumdorligi;
d) material sig‘imi;
e) material resurslarning nisbiy xarajati;
0 asosiy fondlarning eskirish koeffitsiyenti;
g) bir birlik mahsulot tasnifi;
h) mahsulot fond sig'imi;
i) mahsulot mehnat sig'imi.
10. Hozirgi sharoitlarda asosiy fondlarni takror ishlab
- chiqarish qiymatini xarakterlab beradi:
a) to'liq tiklash qiymati;
b) qoldiq tiklash qiymati;
d) to‘liq birlamchi qiymati;
e) qoldiq birlamchi qiymati.
11. Quyidagi javoblarning qaysi biri noto‘g‘ri?
a) iqtisodiyot mohiyati bo'yicha «eskirish» va «amortizat­ siya» tushunchalari o'xshashib ketadi;
b) eskirish hisoblamasidagi obyektlar doirasi, amortizat­ siya hisoblamasidagi obyektlar doirasidan torroq:
a) birinchi


b) ikkinchi
d) birinchi ham ikkinchi ham.
12. Asosiy kapital investitsiyasi tarkibida quyidagi guruh- lar ajratiladi: qurilish-montaj ishlari, uskunalar, instrument, inventar, boshqa kapital ishlar va xarajatlar. Bunday guruh- lash xarakterlaydi:
a) asosiy kapitalga investitsiyalar texnologik tarkibi;
b) asosiy kapitalga investitsiyalar takror ishlab chiqarish tarkibi;
d) asosiy kapitalga investitsiyalarning yo‘nalishi bo‘yicha tarkibi.
13. Yil boshida mavjud boigan ma’lumotlar asosida jad- valda yetishmaydigan ko'rsatkichlarni aniqlang:
Asosiy Qayta Birlamchi Qayta baho­ Qayta ba­ Es- ^{Qayta fondlar} baholash bahoni lash nati­ ^{holash kiri- baholash turlari gacha} tiklash ba- jasida olin­ ^{natijasida sh natijasida}
bo'lgan hosiga gan tiklash- qoldiq koe- ^{olingan to'liq} o'tkazish ^{dagi to‘liq qiymat, ffit- tiklash-} balans koeffitsi­ qiymat, p.b. p.b. ^{siyen- dagi qol­} qiymati, yenti ti ^{diq qiy­}
p.b. ^{mat, p.b.}
Binolar ⁹ 5,6 ⁹ 900 ^{40 9}
Mashi­ 700 1,3 ⁹ 526 ^{9 9}
na va usku­ nalar
Trans­ ^{9 9 ?} 100 60 ¹⁸⁰
port
vosita- lari


14. Korxona bo'yicha yil davomida quyidagi ma’lumotlar berilgan, p.b.
Asosiy fondlar yil boshidagi to'liq balans qiymati 1320,0
Yil boshida eskirish koefTitsiyenti, % 50% Yil davomida kiritilgan yangi asosiy fondlar 240,0
Yil davomida chiqarilgan asosiy fondlar(to‘l.bal.qiym.) 170,0
Chiqarilgan asosiy fondlar qoldiq qiymati 3,0 Yil davomida hisoblangan eskirish summasi 130,0 Asosiy fondlar o'rtacha yillik qiymati 1360,0 Asosiy fondlar bo'yicha balanslar tuzing va aniqlang:
1) Yil oxirida asosiy fondlar to'liq va qoldiq qiymati
2) Asosiy fondlarni yangilash va chiqarish koeffitsiyentlari
3) Yil boshi va oxiri asosiy fondlar eskirish va yaroqlilik
4) Asosiy fondlardan foydalanish ko'rsatkichlari
15. Korxona asosiy fondlari yil boshidagi qoldiq qiymati
240 p.b., eskirish darajasi 24%, fevral oyi davomida to'liq balans qiymati 20 p.b. teng bo'lgan asosiy fondlar chiqib ketdi. Ularning eskirish summasi — 5,2 p.b. Yangi asosiy fondlar kiritildi: sentabr oyida — 52 p.b., oktabr oyida — 36
p.b. Yil davomida, hisoblangan asosiy fondlar eskirish dara­ jasi — 30 p.b. o'rtacha ro'yxatdagi ishchilar soni — 800 kishi.
Aniqlang: 1) Yil oxirida asosiy fondlar to'liq va qoldiq qiymati. 2) Asosiy fondlar o'rtacha yillik qiymati. 3) Yil boshi va yil oxiriga nisbatan asosiy fondlar eskirishi va yaroq­ lilik koefTitsiyenti. 4) Asosiy fondlarni yangilash va chiqarish koeffitsiyentlari. 5) Ishchilarning asosiy fondlar bilan qurol- lanishi koefTitsiyenti.
16. Har oy boshida asosiy ishlab chiqarish fondlari to'liq balans qiymati quyidagicha bo'lgan: p.b.: yanvar — 3200, fevral
— 3210, mart — 3220, aprel — 3280, may — 3480, iyun — 3480,


iyul — 3480, avgust — 3480, sentabr — 3400, oktabr — 3400, noyabr — 3400, dekabr — 3420, yanvar (kelgusi yil) — 3420. Yil davomida ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi — 9840 p.b.