Iqtisodiy geografiya



Download 296,14 Kb.
bet58/137
Sana02.02.2022
Hajmi296,14 Kb.
#425189
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   137
Bog'liq
Iqtisodiy geofrafiya (2)

Jahon chorvachiligi


Ushbu yo’nalishda ikki muhim masalani - chorva soni va asosan chorvachilik mahsuloti ishlab chiqarishni ajratish mumkin.


Jahondagi yirik shohli korxonalar, qo’y hamda cho’chqalar umumiy soni hamda yirik regionlar bo’yicha taqsimoti quyidagi jadvalda ko’rsatib o’tilgan.


16-jadval Jahondagi va uning alohida regionlarida 1998 yillar boshida qoramollar


soni (mln. bosh hisobida)



Hayvonlar turi



Jahon- dagi soni

Shu jumladan

MDH


Yevro pa

Osiyo


Afrika


Shimоliy Amerika

Lotin Amerikasi

Avstraliya va Okeaniya

Yirik shoxli

1300

120

150

400

190

115

290

35

Cho’chqal

850

80

200

400

10

65

90

5

Qo’ylar

1200

140

140

380

240

10

125

105

Yilqilar

65

6

5

17

4

14

18

1

Umumlashtirgan holda, ta’kidlash mumkinki, sut yo’nalishidagi yirik shohli qoramol ko’paytirish aholi zich joylashgan Yevropa, Shimoliy Amerika rayonlari uchun xosdir. Go’sht-sut yo’nalishidagi qoramolchilik intensiv qishloq xo’jaligiga ega bo’lgan mo’tadil mintaqa rayonlarida, shuningdek qo’rg’oshin va mehnat resurslari bilan yomon ta’minlangan rayonlarda tarqalgan. Go’sht chorvachiligi ekstensiv (Argentina, Avstraliyaning katta qismi) va intensiv (AShchP) bo’lishi mumkin. Ammo ayni paytda u va bu holatda ham yuqori darajada tovar xususiyatiga ega bo’ladi. Cho’chqachilik bilan turli tabiiy sharoitlardagi intensiv va ekstensiv qishloq xo’jaligiga ega bo’lgan mamlakatlar shug’ullanadi. Odatda, bu tarmoq aholi zich joylashgan rayonlarda, kartoshkachilik, lavlagikorlik rayonlarida keng rivojlanadi. Qo’ychilik keng yaylov maydonlariga ega bo’lgan mamlakat va rayonlarda ustun rivojlanadi. Ayni paytda mayin junli qo’ychilik quruq iqlimli rayonlarda ko’proq tarqalgan bo’lib, dasht hamda chalacho’l yaylovlari sharoitida olib boriladi. Sernam va yumshoq iqlimli hududlarda yarimmayin junli, go’sht-jun yo’nalishidagi qo’ychilik rivojlanadi.


M. B. Volf va Yu. D. Dmitrievskiy o’zlarining jahon qishloq xo’jaligi xaqidagi kitoblarida to’rt turdagi chorvachilik rayonlarini ajratganlar. Ular intensivlik darajasiga ko’ra quyidagicha taqsimlanishi mumkin.
Birinchi turga aholi juda zich joylashgan va qoramol yuqori darajada zich bo’lgan (100 ga qishloq xo’jaligi maydoniga 100-200 bosh va undan ko’p) rayonlar
kiradi. Bu turga mansub rayonlarda mazkur tarmoq yuqori mahsudorlikka ega bo’lib, intensiv sut chorvachiligi, cho’chqachiliq, parrandachilikka ixtisoslashgandir. Yevropada birinchi turdagi rayon Daniya, Niderlandiya, Buyuk Britaniya, Shveytsariya kabi mamlakatlarni, Shimoliy Amerikada - AQShning shimoli-sharqini qamrab oladi. Bu mamlakatlardagi chorvachilik yalpi qishloq xo’jalik tovar mahsulotining 60-80% ini yetkazib beradi.
Ikkinchi turga intensivlik hamda qishloq xo’jalik mahsuldorligi o’rtacha darajada bo’lgan rayonlar mansubdir. Unga chorvaning o’rtacha zichligi ham (30-60 bosh) ta’lluqlidir. Bu turga misol tariqasida Janubiy va Sharqiy Yevropa, AQShning janubiy va markaziy shtatlari, Lotin Amerikasining ayrim rayonlari kiradi.
Uchinchi turga aholi zichligi hamda chorva boshi zichligi (5-10 bosh) past bo’lgan, kam intensivlashgan chorvachilik tarmoqlari va yo’nalishlari, keng tabiiy yaylovlarda qoramollarni ekstensiv holatda saqlanuvchi va mahsuldorligi nisbatan past bo’lgan rayonlar kiradi. Bunday rayonlarga misol tariqasida Avstraliyaning katta qismini, Argentinadagi Patagoniyani, Angola, G’arbiy va Shimoliy Afrikaning ayrim mamlakatlarini (Mavritaniya, Chad, Aljir) keltirish mumkin. Odatda mazkur mamlakatlarda chorvachilik dehqonchilikdan ustun bo’lib, xo’jalikning asosiy tarmog’i hisoblanadi.
Va nihoyat, to’rtinchi turga aholisi juda zich joylashgan, chorva mollari zich (60-200 bosh), ammo mahsuldorligi past va kam intensiv tarmoq hamda yo’nalishlar ustun bo’lgan rayonlar kiradi. Chorvachilik bularda yordamchi ahamiyat kasb etib, oz miqdorda tovar mahsuloti yetkazib beradi. Bunday rayonlarga misol tariqasida Hindiston, Shri-Lanka, Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlarini keltirish mumkin. Rivojlanayotgan mamlakatlarda kam mahsuldor chorvachilik markazlari aksariyat hollarda iste’mol va tovar dehqonchiligidan hududiy jihatdan ajralgan holda olib boriladi.

Download 296,14 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish