Iqtisodiy bilim asoslari 8

3. Qaysi guruhda keltirilgan misollar 
faqat ma’naviy ehtiyojlarga tegishli?
A. Daftar, non, kitob, televizor, xat 
yozish.
B. Muzqaymoq, kompyuter, ta’lim 
olish, sport. 
D. Ta’lim olish, musiqa eshitish, kasb-
hunar o‘rganish, oyoq kiyimi. 
E. Til o‘rganish, kitob o‘qish, rasm 
chizish, musiqa eshitish. 
4. Qaysi guruhda keltirilgan misollar 
faqat ijtimoiy ehtiyojlarga tegishli?
A. Yo‘l, jamoat transporti, maktab, 
kiyim-kechak, qo‘l soati. 
B. Mudofaa, sog‘liqni saqlash tizimi, 
telefon tarmog‘i, kutubxona, muzey.
D. Tarixiy yodgorliklar, kasalxona, 
xususiy do‘kon, metro, velosiped.
E. Qo‘riqxona, daryo, istirohat bog‘i, 
soliq xizmati, shaxsiy avtomobil.
5. Fermer dalasiga bug‘doy eksa 40 t, sholi 
eksa 80 t hosil olishi mumkin. Bir tonna 
bug‘doyning muqobil qiymati ...
A. aniqlash mumkin emas, chunki 
qancha bug‘doy yoki sholi ekilgani 
noma’lum. 
B. 0,5 tonna sholiga teng. 
D. 4 tonna sholiga teng. 
E. 2 tonna sholiga teng. 
6. Ishlab chiqarish omillari – bu...
A. mehnat unumdorligi va sama-
radorligi.

---

29
29
28
IQTISODIY PRAKTIKUM
Quyidagi jadvalda faqat ikki xil tovar ishlab chiqaradigan mamlakatning ishlab 
chiqarish imkoniyatlari haqida ma’lumot berilgan.
a) Jadvaldan foydalanib, bu mamlakat ishlab chiqarish imkoniyatlari sohasini chizmada 
tasvirlang.
b) 1 t shakar ishlab chiqarish uchun qancha o‘yinchoqdan voz kechish kerak?
d) Bu mamlakat iqtisodiyoti 9 ming dona o‘yinchoq 
va 5 tonna shakar ishlab chiqara oladimi?
Yechish:
a) Jadvalda berilgan ma’lumotlar asosida mamla-
kat ishlab chiqarish imkoniyatlar sohasini chi-
zamiz. Chizmada bu soha bo‘yab ko‘rsatilgan.
b) Chizmadan ma’lumki, mamlakat faqat 
o‘yinchoqdan ko‘pi bilan 15 ming dona ishlab 
chiqara oladi (A nuqta). Mamlakat 1 tonna 
shakar va 14 ming dona o‘yinchoq ishlab chiqarishi 
mumkin (B nuqta). Demak, 1 tonna shakar ishlab 
chiqarish uchun ming dona o‘yinchoqdan voz 
kechishga to‘g‘ri keladi.
d) Koordinatalari (9;5) bo‘lgan M nuqtani chizmada belgilaymiz. M nuqta ishlab 
chiqarish imkoniyatlar sohasidan tashqarida yotibdi. Shu bois, mamlakat 9 ming 
dona o‘yinchoq va 5 tonna shakar mahsulot ishlab chiqara olmaydi. 
G
F
E
D
B
A
5
4
3
2
1
0
3
6
9
12
15
O‘yinchoq
ming
donada
tonnada
Shakar
M(9;5)
— ayirboshlashning mohiyatiga tushunib yetish;
— pul va uning kelib chiqish tarixini bi lish;
— pulning iqtisodiyotdagi rolini anglash;
— pulning vazifalarini sanab ko‘rsata olish;
— bozorni keng ma’noda tushunish;
— bozorning vazi falarini sanab ko‘rsatish;
— bozorning iqti sodiyotdagi o‘rnini anglab yetish;
— bozorning turlarini farqlay olish;
— har bir bozor turiga misollar keltira olish;
— turli bozorlar o‘rtasidagi aloqadorlikni bilish;
— bozor qatnashchilarini ajrata olish va ular orasidagi o‘zaro munosabatlarni 
bilish;
— bozorda resurslar, tovarlar, xizmatlar va pul mablag‘larining qanday qilib 
davriy aylanib turishini sharhlay olish; 
— bozor infratuzilmalarini sanab ko‘rsatish.