Iqtisodiy bilim asoslari 8

25
24
25
1. Nima? Qanday? Kim uchun? savollari qanday muammolarni o‘z ichiga oladi?
2. Iqtisodiy tizimlar bir-biridan nimasi bilan farqlanadi?
3. An’anaviy iqtisodiyotning afzallik va kamchilik tomonlarini tahlil qiling.
4. Markazlashgan rejali iqtisodiyotni tavsiflab bering va uning nima sababdan tanazzulga 
yuz tutganligini tushuntiring.
5. Bozor iqtisodiyotini tavsiflab bering.
6. Har bir iqtisodiy tizimga misollar keltiring va ularni izohlang.
7. Aralash iqtisodiy tizimning vujudga kelishiga nimalar sababchi bo‘lgan deb o‘ylaysiz?
8. Ayni paytda mamlakatimizda qaysi iqtisodiy tizimning asoslarini yaratmoqdamiz?
9. Aralash iqtisodiyot sharoitida quyidagi ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohalarining 
qaysilarini davlat, qaysilarini xususiy firmalar boshqarsa maqsadga muvofiq bo‘ladi, 
deb o‘ylaysiz? Javobingizni asoslashga harakat qiling.
a) ta’lim;
b) televideniye;
d) tez tibbiy yordam; 
e) avtomobil yo‘llari;
f) elektr tarmog‘i; 
g) qishloq xo‘jaligi; 
h) mudofaa;
i) temiryo‘l; 
j) atrof-muhitni muhofaza
qilish.
BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
Bu haqda o
‘
ylab ko
‘
ring!
Sobiq ittifoq mamlakatlarida nima sababdan ba’zi qishloq xo‘jalik va oziq-ovqat 
mahsulotlari sun’iy ravishda arzon narxda sotilsa-da, o‘sha paytlarda zeb-ziynat bu-
yumlari hisoblangan avtomobil, gilam, billur idish kabi buyumlar asossiz ravishda 
qimmat bahoda sotilgan?
MARKAZLASHGAN REJALI IQTISODIYOT
Bu iqtisodiy tizimda deyarli barcha ishlab chiqarish vositalari davlat tasarrufida bo‘lib, 
barcha iqtisodiy yechimlar, nimani qancha miqdorda ishlab chiqarish masalasi hukumat 
tomonidan markazlashgan holda yechiladi. Shuningdek, bu mahsulotlarni qay tariqa 
ishlab chiqarish ham oldindan rejalashtirilib, markazda o‘tirgan bir guruh mutaxassislar 
tomonidan hal qilinadi. Ishlab chiqarilgan mahsulot hukumat tomonidan taqsimlanadi. 
Ishlab chiqarishdan olingan foyda davlat ixtiyorida qoldiriladi va u ham rejaga asosan 
taqsimlanadi. Markazlashgan rejali iqtisodiyot tizimi sobiq ittifoq va qator sotsialistik 
davlatlarda mavjud edi.
Mashq
To‘g‘risini toping.
Har qanday mamlakat uchun asosiy iqtisodiy muammo bu: a) aholining ko‘payib 
ketishi; b) resurslarning yetishmasligi; d) ishsizlik; e) inflatsiya; f) soliqlarni yig‘ish.