Iqtisodiy bilim asoslari 8

 
qog‘oz pullar
 
paydo 
bo‘lgan. Birinchi qog‘oz pullar 812- yilda Xitoyda zarb qilingan, keyinchalik esa boshqa 
davlatlarda ham chiqarila boshlangan. 
Qadimda odamlar qabila-qabila bo‘lib yashaganlar. Har bir qabila o‘zi uchun kerakli 
oziq-ovqat mahsulotlarini, kiyim-kechaklarni va oddiy ish qurollarini o‘zi ishlab chiqargan 
va iste’mol qilgan. Bunday xo‘jalik iqtisodning eng dastlabki shakli bo‘lib, u natural xo‘jalik 
deb yuritiladi. Natural xo‘jalikning har bir a’zosi asta-sekin muayyan mahsulot turini ishlab 
chiqarishga moslasha borgan. Vaqt o‘tishi bilan har bir kasb egasi o‘z mahsulotlarini boshqalar 
bilan ma’lum nisbatda almashtira boshlagan. Aytaylik, yuqoridagi rasmda tasvirlangan 
etikdo‘zga non, novvoyga un, tegirmonchiga bug‘doy, dehqonga o‘roq va temirchiga etik
kerak bo‘lsin.
1. Bu holatda etikdo‘z birgina nonga bo‘lgan ehtiyojini qondirish uchun o‘zi tikkan etikni qay 
tariqa nonga almashtira olgan deb o‘ylaysiz? 
2. Bu ayirboshlash jarayonini qanday osonlashtirish mumkin?
3. Yuqorida keltirilgan mahsulotlar ichidan qaysi biriga o‘z mahsulotini bajonidil almashti-
rishga rozi deb o‘ylaysiz?
4. Yuqorida keltirilgan mahsulotlarning birortasi boshqa mahsulot va xizmatlar uchun to‘lovni 
amalga oshirishga mo‘ljallangan universal ayirboshlov vositasi sifatida tanlanganda edi,
etikdo‘z o‘zining nonga bo‘lgan ehtiyojini qanday qondirgan bo‘lar edi?
5. Non va bug‘doyning universal ayirboshlash vositasi sifatida qanday ijobiy va salbiy 
tomonlari bor ekanligini aniqlang.
FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
AYIRBOSHLASH VA PUL
7-MAVZU
Qadimgi pullar
Hozirgi pullar
Ayirboshlash 
— bir mahsulotni sotish yoki sotib olish yoki boshqasiga almashtirish.
Pul
— mahsulot va xizmatlar uchun to‘lovni amalga oshi rishga mo‘ljallangan maxsus 
ayirbosh lov vositasi.