5-ma’ruza. Nuqta kinematikasi Reja: Nuqta harakatini aniqlash usullari



Download 0,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/6
Sana02.03.2022
Hajmi0,64 Mb.
#477243
  1   2   3   4   5   6
Bog'liq
6-мавзу



5-ma’ruza. Nuqta kinematikasi
 
 
Reja: 
1.
 
Nuqta harakatini aniqlash usullari 
2.
 
Nuqtaning tezligi 
3.
 
Nuqtaning tezlanishi 
Agar istalgan t vaqt uchun nuqtaning berilgan sanoq sistemasiga nisbatan holati 
(vaziyati) ma’lum bo’lsa, mazkur sanoq sistemasiga nisbatan nuqtaning harakat qonuni ma’lum 
bo’ladi. Kinematikada nuqtaning harakat qonuni uchta usulda aniqlanadi: 
1.
Vektor usuli 
2.
Koordinata usuli 
3.
Tabiiy usul 
1.
Vektor usuli:
Bu usulda M nuqtaning holati biror qo’zg’almas markazdan 
)
(
t
r
radius vektori bilan aniqlanadi (1-shakl). Vaqtnnng o’tishi bilan M nuqta harakatlanganda uning 
r
-radius vektori ma’lum qonun asosida o’zgaradi. Ya’ni skalyar argument t ning vektorli 
funksiyasidan iborat bo’ladi. 
)
(
t
r
r
(1.1) 
Arap 
)
(
t
r
funksiya ma’lum bo’lsa, t vaqtning har bir payti uchun M nuqtaning holati 
ma’lum bo’ladi. 
1-shakl 
Shu sababli, (1.1)-tenglamani nuqtaning harakat tenglamasi, yoki harakat qonuni 
deyiladi. 
const
r
bo’lsa, nuqta tinch holatda bo’ladi. Nuqta harakatini vektor usulida aniqlash 
harakatni o’rganishni soddalashtiradi, shuning uchun bu usuldan kinematika va dinamikada keng 
foydalaniladi. 
2. 
Koordinata usuli:
Bu usulda harakatlanayotgan M nuqtaning holati uning uchta 
x, y, z to’g’ri burchakli Dekart koordinatalari orqali aniqlanadi (2-shakl). Nuqta harakatlanganda 
uning koordinatlari vaqt o’tishi bilan o’zgaradi. Binobarin, M nuqtaning koordinatlari x, y, z 
vaqtning bir qiymatli va uzluksiz differensiallanadigan funksiyasidan iborat bo’ladi. 
z(t)
z
(t)
y
y
x(t)
x
(1.2)
2-shakl 







r
k
j
i




Nuqta koordinatalari bilan t vaqt orasidagi (1.2) munosabatlar berilgan bo’lsa, M 
nuqtaning fazoda istalgan paytdagi holati ma’lum bo’ladi. Shu sababli nuqtaning Dekart 
koordinatalaridagi harakat tenglamalari deb ataluvchi (1.2) tenglamalar nuqtaning holatini 
butunlay aniqlaydi, (1.2) tenglamalardan t vaqtni yo’qotib, nuqta trayektoriyasining tenglamasi 
aniqlanadi. Agar nuqta trayektoriyasi bir tekislikda yotsa, u holda OXY tekisligi uchun mazkur 
trayektoriya yotgan tekislikni olamiz (3-shakl). Natijada nuqtaning ikkita harakat tenglamalariga 
ega bo’lamiz. 
3-shakl 
x(t)
y
x(t)
x
(1.3)
(1.3) tenglamalarga nuqtaning tekislikdagi harakat tenglamalari deyiladi. Moddiy nuqta 
o’zining fazodagi harakati natijasida to’g’ri chiziqli yo’lni o’tsa, bunday harakat to’g’ri chiziqli 
harakat deyiladi. O nuqtani koordinatalar boshi desak, biror M nuqta harakatlanmasdan oldin O 
da yoki O dan ma’lum uzoqlikda bo’ladi. (4-shakl) Nuqtaning to’g’ri chiziqli harakati bitta
x=x(t) 
(1.4)
tenglama bilan aniqlanadi. 
4-shakl 

Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish