Iqtisodiy bilim asoslari 8

17
16
17
Ishlab chiqarish
Iqtisodiy ne’mat
Tabiiy
resurs
Kapital
Ishchi 
kuchi
Tadbirkorlik
4-MAVZU
ISHLAB CHIQARISH VA UNING OMILLARI
ISHLAB CHIQARISH
Insonlarning o‘z ehtiyojlarini qondirish maqsadida iqtisodiy ne’matlar yaratish jarayoni 
ishlab chiqarish deb yuritiladi. Iqtisodchilar iqtisodiy ne’matlarni ishlab chiqaruvchi 
korxonalarni — ishlab chiqaruvchilar, ularni iste’mol qiluvchilarni esa iste’molchilar deb 
atashadi.
Ishlab chiqaruvchilar, odatda, moddiy
va 
nomoddiy ishlab chiqarish sohalariga bo‘linadi. 
Moddiy sohada moddiy ko‘rinishdagi mahsulotlar, tovarlar ishlab chiqariladi. Moddiy 
ishlab chiqarish sohasiga sanoatdagi zavod va fabrikalarni, qishloq xo‘jaligidagi fermer va 
dehqon xo‘jaliklarini misol qilib keltirish mumkin.
Ishlab chiqarishning nomoddiy sohasida esa, asosan, turli ko‘rinishdagi xizmatlar 
ko‘rsatiladi. Bular jumlasiga ta’lim, sog‘liqni saqlash, yo‘l xavfsizligi, mudofaa, maishiy 
xizmat, madaniyat kabi sohalar kiradi.
FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1. Yuqoridagi rasmlar asosida erkaklar ko‘ylagini ishlab chiqarish bilan bog‘liq ishlab chiqa-
rish korxonalari ro‘yxatini tuzing.
2. Rasmdagi korxonalardan tashqari yana qanday korxonalarni bu ro‘yxatga qo‘shish 
mumkin?
3. Chigit ekishdan boshlab toki ko‘ylakning iste’molchiga borib yetishigacha bo‘lgan ishlab 
chiqarish jarayonining zanjirini mantiqiy ketma-ketlikda quring.
4. Birgina erkaklar ko‘ylagini ishlab chiqarishda qanday: a) tabiiy; b) kapital; d) mehnat 
resurslari ishlatilayotganini aniqlang.
Tabiiy resurslar
— tovar va xizmatlar, ishlab chiqa rishda bevosita ish latila digan 
tabiatning barcha ne’matlari.
Kapital resurslar
— inson tomonidan yaratil gan va boshqa mahsulot turlarini 
yaratishga jalb etiladigan resurslar.