Iqtisodiy bilim asoslari 8

Ishchi kuchi resurslari
— mehnat qilishga layoqatli kishilar, ularning bilimi, ish 
tajribasi va mehnat mahorati.
Xizmatlarning moddiy ko‘rinishdagi mahsulotlardan farqi, ularni moddiy narsalarni 
jamg‘argan kabi omborda jamg‘arib bo‘lmaydi. Xizmatlar ishlab chiqarish jarayonining 
o‘zidayoq iste’mol qilinadi, ya’ni ulardan foydalaniladi.
1
4
2
5
3
6
Ishlab chiqarish
—
inson ehtiyojlarini qondirish maqsadida iqtisodiy ne’matlar 
yaratish jarayoni.
Ishlab chiqaruvchilar 
— iqtisodiy ne’matlarni yaratuvchi korxonalar yoki shaxslar.
Iste’molchilar
— iqtisodiy ne’matlarni iste’mol qiluvchilar. 
Topshiriq
Oddiy qalam ishlab chiqarish bilan bog‘liq jarayon zanjirini mantiqiy ketma-ketlikda 
imkoni boricha to‘laroq tuzing. Bu jarayonda ishtirok etayotgan barcha tabiiy, kapital 
va mehnat resurslarining ro‘yxatini yozib chiqing. 
ISHLAB CHIQARISH OMILLARI
Ma’lumki, biror mahsulotni ishlab chiqarish uchun 
resurslar kerak bo‘ladi. Ishlab chiqarishga jalb qilingan 
resurslar faqat manba, zaxira sifatida emas, balki uni harakatga 
keltiruvchi, unga ta’sir etuvchi omil sifatida ham qaraladi. Shu 
sababli, ishlab chiqarishga jalb etilgan resurslarni boshqacha — 
ishlab chiqarish omillari deb ham atashadi.
Resurslar, odatda, tabiiy, kapital va ishchi kuchi 
resurslariga bo‘linadi. Tabiiy resurslarga havo, suv, quyoshdan 
kelayotgan issiqlik va yorug‘lik, yer maydoni, yer osti va yer 
usti boyliklari, o‘simliklar va hayvonot dunyosi, xullas odamlar 
ehtiyoji uchun asqotadigan tabiatning barcha ne’matlari kiradi.
Kapital resurslar deb inson tomonidan yaratilgan 
va boshqa mahsulot turlarini yaratishga jalb etiladigan 
resurslarga aytiladi. Iqtisodchilar ularni boshqacha — ishlab 
chiqarish vositalari, deb ham atashadi. Ularga bino va inshootlar, asbob-uskuna va mashina-
mexanizmlar, turli-tuman dastgohlar va jihozlar, xomashyolar va boshqa son-sanoqsiz 
turdagi narsalar kiradi. Ishchi kuchi resurslari deganda, mehnat qilishga layoqatli kishilar, 
ularning bilimi, ish tajribasi va mehnat mahorati bilan birgalikda tushuniladi.

---