Инвестиции относительно новый для нашей экономики термин

1.5. Kapital qo'yilmalar

Real qo'yilmalarning asosiy yo'nalishi kapital ­qo'yilmalardir . Rossiya Federatsiyasining "Rossiya Federatsiyasida kapital qo'yilmalar shaklida amalga oshiriladigan investitsiya faoliyati to'g'risida" gi qonuniga (1999) muvofiq kapital qo'yilmalar deganda asosiy kapitalga (asosiy vositalarga), shu jumladan yangi kapital qo'yilmalari xarajatlari tushuniladi. mavjud korxonalarni qurish, kengaytirish, rekonstruksiya qilish ­va texnik qayta jihozlash, mashinalar, asbob-uskunalar, asboblar, inventarlarni sotib olish, loyiha-qidiruv ishlari va boshqa xarajatlar. Shuning uchun kapital qo'yilmalarga quyidagilar kiradi: yangi qurilish, kompaniyani kengaytirish, rekonstruksiya qilish, texnik qayta jihozlash va mavjud korxonalarni sotib olish.

Yangi qurilishga yangi maydonlarda va maxsus ishlab chiqilgan loyiha bo'yicha amalga oshiriladigan korxonalar, binolar, inshootlar qurilishi kiradi.
kengaytirish yoki yangi loyihalar uchun qo'shimcha ishlab chiqarish majmualari va ishlab chiqarish quvvatlarining keyingi bosqichlarini qurish yoki asosiy, yordamchi va xizmat ko'rsatish tarmoqlarining mavjud ustaxonalarini kengaytirish yoki qurishdir. U, qoida tariqasida, faoliyat yuritayotgan korxona hududida yoki unga tutash hududlarda amalga oshiriladi.
Rekonstruksiya - bu asosiy ishlab chiqarishni to'xtatmasdan, jihozlarni qisman almashtirish bilan mavjud maydonlarda qurilish-montaj ishlarini amalga oshirishdir. Shunday qilib, rekonstruksiya - bu eskirgan va eskirgan uskunalarni almashtirish bilan korxonani qisman qayta jihozlash. Rekonstruksiya odatda korxonaning ishlab chiqarish salohiyatini oshirish, mahsulot sifatini sezilarli darajada yaxshilash, resurs tejovchi texnologiyalarni joriy etish va hokazo maqsadlarda amalga oshiriladi. Qayta qurish korxona profilini o'zgartirish va mavjud ishlab chiqarish maydonlarida yangi mahsulotlarni tashkil etish maqsadida ham amalga oshirilishi mumkin.
Texnik qayta jihozlash - bu asbob-uskunalarni almashtirish va modernizatsiya qilishga qaratilgan chora-tadbirlar, ishlab chiqarish maydonlarini kengaytirish amalga oshirilmaydi. Ko'pincha texnik qayta jihozlash yangi texnika va texnologiyani joriy etish, ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, eskirgan va eskirgan uskunalarni modernizatsiya qilish va yangilariga almashtirish orqali amalga oshiriladi. Texnik qayta jihozlash mehnat unumdorligi va mahsulot hajmining o'sishini ta'minlash, mahsulot sifatini yaxshilash, shuningdek, korxonada ish sharoitlarini va ishini tashkil etishni yaxshilash maqsadida amalga oshiriladi.
Korxonalarni sotib olish faqat yirik tadbirkorlik tashkilotlari tomonidan amalga oshiriladi, chunki bu katta miqdorda investitsiya qilingan mablag'larni talab qiladi. Ushbu investitsiya shakli

har ikkala korxona aktivlarining umumiy qiymatining oshishiga olib keladi va keng miqyosdagi xaridlarni tejash orqali xarajatlarni kamaytirish imkoniyatlarining paydo bo'lishi tufayli texnologiyalar va ishlab chiqarilgan mahsulotlar assortimentining bir-birini to'ldirishi tufayli ularga raqobatchilarga nisbatan ma'lum afzalliklarni beradi. ­xomashyo va materiallar va tarqatish tarmog'ini ulashish orqali va hokazo. P.
Nomoddiy aktivlarni sotib olish - patentlar, litsenziyalar, tovar belgilari, tovar belgilari, ishlab chiqarish ma'lumotlaridan foydalanishga bo'lgan boshqa huquqlar, erdan foydalanish huquqi va boshqalarni olish yo'li bilan korxonaning uzoq muddatli investitsiyalari. tabiiy resurslar, kompyuter dasturlari mahsulotlari, intellektual mulk huquqlari va boshqalar.

So'nggi ikki yilda investitsiya sohasida ijobiy o'zgarishlar bo'ldi: 1999 yil. asosiy kapitalga yo'naltirilgan investitsiyalar hajmi o'tgan yilga nisbatan 5,3 foizga, 2000 yilda esa 17,4 foizga o'sdi. Biroq, 1991-1998 yillardagi inqiroz. Investitsion sohada umumiy iqtisodiy sohaga qaraganda chuqurroq edi. Agar so‘nggi o‘n yillikda yalpi ichki mahsulot hajmi qariyb 2 baravar kamaygan bo‘lsa, asosiy kapitalga investitsiyalar hajmi 4 barobardan ko‘proqqa kamaydi.

Natijada moddiy-texnika bazasining qarishi, texnologik jihatdan jahonning rivojlangan davlatlaridan orqada qolishi jarayoni tezlashdi. Deyarli barcha sanoati rivojlangan mamlakatlarda bu yillarda investitsion faollik sezilarli darajada oshdi. Shunday qilib, AQShda 8 yil davomida asosiy kapitalga yalpi investitsiyalar 50% ga, Germaniyada deyarli 20% ga oshdi.
Rossiyada iqtisodiy tanazzul fonida asosiy kapitalni to'plash tezligini pasaytirish tendentsiyasi ustunlik qildi, uning burilish nuqtasi faqat 2000 yilda sodir bo'ldi.
Bu salbiy jarayonlar sanoatda eskirishi 50 foizdan ortiqni tashkil etgan asosiy ishlab chiqarish fondlarining holatida ham o‘z aksini topdi, bir qator tarmoqlarda esa bu ko‘rsatkich 80-85 foizga yetdi.
Iqtisodiyotning real sektori tarmoqlarida 1990-1998 yillardagi asosiy ishlab chiqarish fondlarining kiritilish va ishlab chiqarish ko'rsatkichlarining dinamikasi asosiy kapital sifatining pasayish tendentsiyasini belgilaydi. Uning tahlili shuni ko'rsatadiki, asosiy vositalarni ishga tushirishning yillik hajmi 4,6 baravardan ko'proqqa va ularning foydalanishga topshirilishi hajmi 30 foizga kamayishi hisobiga ularning eskirish darajasi 35 foizdan 40,1 foizgacha oshgan. sanoatda "yosh" ishlab chiqarish uskunalari ulushining (oldingi 5 yil ichida joriy etilgan) 29,4% dan 4,1% gacha kamayishi.
Shu bilan birga, faoliyat ko'rsatayotgan eskirgan (20 yoshdan oshgan) mablag'larning ulushi 15 foizdan 31,6 foizga oshdi. Natijada sanoatda asbob-uskunalarning o‘rtacha yoshi 11 yoshdan 17 yoshga ko‘tarilib, sanoatda eskirgan asosiy fondlarning ulushi 18,5 foizga yetdi.

Kapital qo'yilmalardan foydalanish samaradorligi ko'p jihatdan ularning tuzilishiga bog'liq. Kapital qo’yilmalarning texnologik, reproduktiv, tarmoq va hududiy tuzilmalari mavjud.