Инсон эмоцияси

Эмоция тўғрисида умумий тушунча

• ТОШКЕНТ-2020йил

Машғулот мақсади:

• Тингловчиларда инсон эмоцияси ҳақидаги тушунчани шакллантириш

Кутилаётган натижалар:

• Эмоция нималигини таърифлай олади.
• Эмоция билан ҳиссиётни фарқлай олади.
• Эмоционал ҳолаталарни санаб бера олади.
• Инсоннинг эмоционал йўналишларига кўра типларга ажрата олади.
• Эмоцияга доир назарий ёндашувлар моҳиятини фарқлай олади.
• Ижобий ва салбий эмоциялар аҳамиятини баҳолай олади.

ЭМОЦИЯ

• Эмоция (фр. Emotion, лат.emoveo сўзларидан олинган бўлиб, бир мунча вақт ларзага келмоқ, титрамоқ деган маъноларини англатади)-инсоннинг бевосита кечинмалар шаклида ўзида кечирувчи ва амалга оширувчи атроф оламга муносабатидир.

Эмоцияни ташкил этувчилар

• Эмоцияни субъектив кечинмалари
• Организмдаги ички реакциялар
• Эмоцияга ҳақидаги фикрлар ва унга боғлиқ вазиятлар
• Юз ифодаси

Эмоция орқали инсон:

• Эҳтиёжларини ва уларни нимага йўналганлигини аниқлайди;
• ҳар қандай ижобий ва салбий эмоция инсон олдига қўйган мақсадларга эришганлигини баҳолайди.
• Ижобий эмоция мақсадга эришганликни, салбий эмоция эса мақсадга эришишдаги муваффақиятсизликларни ифодалйди.

Эмоция физиологияси

• -Эмоциянинг етакчи роли унинг бош мия ярим шарлар пўстлоғи билан боғлиқ
• -Эмоция-кечинмалар,

Эмоция ва ҳиссиёт

• Ҳиссиёт эмоцияга нисбатан узоқроқ вақт давом этадиган ва ўзининг аниқ предметига эга бўлган эмоционал ҳолатларнинг бир кўринишидир.
• Ҳис-туйғулар :
• -Маънавий туйғулар.
• -Интеллектуал туйғулар.
• -Эстетик туйғулар.

ЭМОЦИЯ ТУРЛАРИ

• ҚУВОНЧ
• ТААЖЖУБ
• АЗОБ-УҚУБАТ.
• ҒАЗАБ
• НАФРАТ
• ҚЎРҚУВ
• УЯТ

Эмоционал стресс

• Стресс (инглизча stress сўздан олинган бўлиб, ўзбекча босим, зўриқиш маъносини ифодалайди)-ҳар хил турдаги экстремал таъсирларга жавоб сифатида вужудга келувчи инсон ҳолатидир.
• Ҳар қандай кучли эмоция стрессни келтириб чиқаради:
• -қўрқув;
• -ғазаб;
• -кучли қувонч.
• Фрустрация
• Аффект

Эмоционал стресс

• Салбий
• эмоциялар

• Стресс
• гармонлари

• Юрак касаллиги

• Иммун тизимнинг тушиб кетиши

• Вегетатив нерв тизимининг
• бузилиши (яра. Бош оғриғи,
• юқори артериал
• босимни вужудга келиши)

Эмоционал стресс

• Стресс оқибатида:
• -озқозонда зўриқиш пайдо бўлади;
• -оғиз қурийди;
• -юрак уриши тезлашади.
• -нафас олиш ўзгаради;
• -тер ажраб чиқиши орттади;
• -юз қизаради;
• -кўз қорочиғи кенгаяди;
• -мускуллар таранглашади;
• -физиологик жараёнлар фаоллашади ва артериал босим ва юрак қисқариш частотаси орттади, мускулларда қон айланиши тезлашади, қон таркибида адреналин миқдори кўпаяди

Фрустрация

• Фрустрацияни (лат сўздан олинган бўлиб, алдаш, панд бериш, кўнгил қолиши деган маънони англатади ).Шахсни мақсадарга эришиши жараёнида тўсиқларга дуч келиши ва ўз эҳтиёжларини амалга ошира олмаслиги
• -физик
• -биологик (кексариш, касаллик);
• -психологик (қўрқув, зеҳннинг паслиги);
• -ижтимоий (норма ва қоидалар).

Аффект

• Лотинча affectus-кечинмаларга мос юз бериш деган маъносни англатиб, эмоционал ҳолатни қисқа муддатли, кескин ва ҳаддан ортиқ жадал кечишидир.

Аффект

• Физиологик:
• -қўзғалишнинг юқори жадаллиги;
• -Онгнинг аҳамиятли даражада деорганизациялашуви;
• -ҳаракатларни бошқара олмаслик;
• -фикралардаги боғлиқликни йўқолиши ва бир фикрнинг устунлик қилиши;
• -битта таассуротнинг сақланиб қолиши.

Аффект

• Патологик аффект
• -қўзғаллишнинг ҳаддан ортиқ ўсиб кетиши;
• -онгнинг тўлиқ бузилиши;
• -ўз ҳаракати ва хатти-ҳаракатларига жавоб бериш қобилиятининг юқолиши;
• -фикрларида тартибисизликни ҳукмронлиги;
• -хотиранинг тўлиқ йўқолганлиги.

Умумий эмоционал йўналганлик (Б.И.Додонов)

• Альтруистик
• Коммуникатив
• Праксик
• Гностик
• Романтик
• Пугник (lat. pugno-кураш)
• Эстетик
• Глорик (lat.gloria-шон-шараф)
• Акзитив (фр. аcquisition-ўзлаштириш).
• Гедоник (грек сўз бўлиб, ҳузур олиш)

Ижобий эмоцияларнинг фойдали томонлари (Барбара Л.Фредриксон)

• Ҳаёт учун ижобий натижалар тақдим этади.
• Фаолият ва фикрлаш жараёни самарадорлигига таъсир кўрсатади.
• Шахсий ресурларни ҳосил қилади.
• Саломатликни яхшилайди.

Салбий эмоцияларнинг фойдали томонлари (Джеральд Л.Клор)

• Салбий эмоциялар (қўрқув ва безовталик) мотивация сифатида хизмат қилади.
• Салбий эмоциялар ахборот билан таъминлайди.
• Салбий эмоциялар ўрганишга ёрдам беради.

• ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!