Infratuzilmasi kafedrasi transport infratuzilmasis

G) . “Transport infratuzilmasisi” fanidan mustaqil ta’limini tashkil etishning shakli va mazmuni

“Transport infratuzilmasisi” fanidan mustaqil ish majmuasi fanning barcha mavzularini qamrab olgan bo’lib, quyidagi 10 ta ma’ruza va 10 ta amaliy mavzulardan kelib chiqib shakllantirilgan. Mustaqil o’zlashtirilgan mavzular bo’yicha talabalar tomonidan referetlar tayorlanadi va uni taqdimoti tashkil etiladi.
Talabalar mustaqil ta'limining mazmuni va hajmi

№	Mustaqil ta’lim mavzulari	Soatlar hajmi
1	Transport infratuzilmasisi fanining o’rganish ob'ekti, predmeti, metodlari va vazifalari	2
2	Transportni geografik jihatdan o’rganishdagi yondashuvlar	2
3	Transport turlari va klassifikatsiyasi	2
4	O`zbekiston transporti	2
5	Rеspublika transport infratuzilmasining rivojlanishi va unga tasir etuvchi omillar	2
6	O’zbеkiston transport tizimining tarmoqlar tarkibi.	2
7	Rеspublikada transportni hududiy tashkil etish xususiyatlari	2
8	O’zbеkiston transportini rivojlantirishning iqtisodiy-geografik asoslari	2
9	O’zbеkiston milliy transport tizimi rivojlanishi asosiy yo’nalishlari	2
10	O‘zbekiston Respublikasi transport iqtisodiy rayonlar	2
11	Quruqlik transporti	2
12	Havo transporti va quvur transporti	2
13	O’zbekistonda avtomobil transporti	2
14	O’zbekistonda temir yo’l transportining rivojlanishi	2
15	O’zbekistonda quvur va havo transportini shakllanishi	4
16	Toshkent iqtisodiy rayoni transporti	4
17	Farg‘ona iqtisodiy rayoni transporti	4
18	Mirzacho‘l iqtisodiy rayoni transporti	4
19	Zarafshon iqtisodiy rayoni transporti	4
20	Janubiy iqtisodiy rayon transporti	4
	Jami	52

назорат учун қуйидаги жадвалларда берилган маълумотлар берилган.
1-жадвал.

№	Жунатиладиган маскан номи	Белгиланган маскан номи	Юк номи	Юк нархи (Сум)	Ташиш хажми (кг/ тонна)	Ташиш масофаси
						Йўл- да	Темир йўлда	Темир йўлгача	Темир Йўлдан истеъмолчигача
1	Карши	Термиз	Метал	60100	100	300	345	15	20
2	Тошкент	Гулистон	Мой	4500	120	120	128	15	20
3	Тошкент	Бекобод	Гишт	2700	80	126	144	10	20
4	Самарканд	Тошкент	Метал	60100	200	300	345	15	20
5	Тошкент	Жиззах	Металлом	24000	100	170	192	15	20
6	Олмалик	Тошкент	Руда	1740	120	53	55	10	15
7	Кукон	Андижон	Чуян	50000	100	70	78	15	10
8	Тошкент	Наманган	Дон	40000	100	300	410	20	15
9	Тошкент	Чирчик	Кум	2000	180	37	30	15	10
10	Тошкент	Ангрен	Шакар	150000	120	80	115	15	10
11	Тошкент	Пискент	Гишт	2700	100	65	72	20	10
12	Бахт	Тошкент	Шебён	3500	150	90	105	30	10
13	Фаргона	Наманган	ЖБИ	4500	100	85	100	15	10
14	Карши	Термиз	Гишт	2700	80	300	350	15	20
15	Гулистон	Бухоро	Туз	30000	90	680	720	20	15
16	Чиноз	Тошкент	Кум	2000	150	65	68	15	10
17	Кукон	Гулистон	Ёгоч	28000	120	420	450	20	15
18	Тошкент	Бухоро	Це-мент	4000	180	800	910	25	10
19	Тошкент	Бегобод	Ёгоч	28000	100	120	140	15	20
20	Тошкент	Янгийўл	ЖБИ	4800	100	38	32	25	10

*Юк нархи, жўнатиш масканидан то белгиланган масофагача берилган масофа шартни бўлиб, укув машгулоти учун берилган.
Автомобил 1 километр пробеги ва 1 соат иши учун кетган харажатлар.
glossariy
Транспорт тизими – унга кирувчи эламентлар транспорт тўри, транспорт турлари, транспорт тугуни, транспорт марказлари ва транспорт воситаларининг ўзаро уйғунлашган ҳолда тўғри ҳудудий ташки этилганлиги, уларнинг мустақил фаолият кўрсата олиши ва бошқарувчанлигига тизим дейилади.
Ягона транспорт тизими - Транспортнинг барча турлари мажмуи бўлиб, маҳсулотларни (йўловчиларни бир жойдан иккинчи жойга) ишлаб чиқариш марказларидан истъмол жойларига етказиб беришни таъминлайдиган ва транспорт тармоқларни ва минтақаларни ўзаро боғлайдиган яхлит мажмуа деб қараш мумкин. Ўзбекистонда тарнспорт соҳасида амалга оширилаётган ислоҳатлар ягона транспорт тизимини яратишга қаратилган. Бунга янги автомобил ва темир йўлларни қурилиши, турли транспорт воситаларини ишлаб чиқаришдан тортиб, аэропортларни жаҳон талабига мослаштириш, кўприклар бунёд этишгача бўлган жараёнларни киритиш мумкин.
Транспорт тугуни - бир неча транспорт турлари, алоқа йўллари ўзаро қўшилган ва тармоқланган жой. Транспорт тугунлари хилма хил белгилари, транспорт турлари, транспорт асосий шахобчалар схемаси, халқ хўжалигидаги аҳамияти юк оборотидаги асосий юк турлари, юк ва йўловчи айланмасининг катта кичиклигига қараб турланади. Аҳамиятига кўра халқаро, республика, вилоят, маҳаллий аҳамиятдаги транспорт тугунларига ажратилади.
Транспорт марказлари- Темир йўл станциялари, денгиз бандаргоҳлари-дарё пристанлари тушинилади. Бу ерда ортиш тушириш ишлари амалга оширилади. Йўловчилар бошқа транспорт воситалари билан алмашиниш имконияти мавжуд. Транспортмарказлари иқтисодиётни барча соҳаларини боғлайди. Масалан, темир йўл станцияси, денгиз бандаргоҳлари, дарё пристанлари тушинилади
Транспорт пункти - маҳаллий ишлаб чиқариш билан алоқадор бўлган транспорт корхоналари, омборхоналар, алоҳида станциялар ва портларни ўз ичига олади. Асосий вазифаси юкларни ўз таъсир доирасидаги юкларни ортиш тушириш бир транспорт туридан иккинчисига ўтказиш каби ишларни бажаради.
Транспорт магистрали - (лотинча – magistralis- бош) – кўплаб юк ва йўловчи оқимлари ташиладиган ва техник жиҳатдан жаҳон талабларига жавоб берадиган транспорт йўли. Темир йўл магистрали, одатда, икки изли бўлиб, электровозлар ёки тепловозлар ёрдамида амалга оширилади. Транспорт магистрали энг муҳим йўналишларда хўжалик алоқаларининг марказлашувидан вужудга келади. Масалан, Трансибир темир йўл магистрали, Трансевропа темир йўл магистрали, Трансамерика магистрали ва х.қ.
Транспорт тўри зичлиги - аҳоли жон бошига ёки ҳудуд майдонига тўғри келувчи транспорт йўллари узунлиги. Мазкур кўрсаткич транспортнинг иш натижаларига катта таъсир кўрсатади.
Транзит - (лотинча- tranz-ўтиш) йўловчи ва юклар ташиладиган воситаларнинг юк жўнатиладиган ҳамда юк бориши керак бўлган манзиллар ўртасида жойлашган станциялар, йўллар, шунингдек, мамалакатлар орқали ўтиш. Аниқроқ қилиб айтганда, юк ёки йўловчини бир жойдан иккинчи жойга бориши учун учинчи жойни (бошқа жойни) кесиб ўтиши. Транзит автомобил, транзит юк, транзит йўловчи, транзит дарё каби тушунчалар ҳам ишлатилади.
Тонна километр - транспорт юк айланмасини ифодалайдиган кўрсаткич. Тонна ҳисобида ташилган юк вазнини километр ҳисобида босиб ўтилган йўл узунлигига кўпайтириш орқали аниқланади
Йўловчи километр - йўловчи ташишни ўлчов бирлиги. Йўлочи километр ташилган йўловчилар сонини улар қанча масофага (километрга) олиб борилгани билан ўлчанади.
Йўловчи айланмаси - йўловчилар ташиш бўйича транспорт иши ҳажмини ифодалайдиган кўрсаткич. Бунда йўловчиларни қанчалик узоқ масофага олиб борилиши ҳам ҳисобга олинади.
Йўловчи оқими - транспорт йўлагида бирон бир вақт давомида ташилган йўловчилар миқдори. Кўпинча шаҳар ва шаҳар атрофи йўналишларида йўловчи оқими нисбатан юқори бўлади. Йўловчи оқими сутканинг маълум вақтида, ҳафта кунларида ва йил мавсумига қараб ҳам фарқланиши мумкин.
Автострада - ҳар икки томонга автомобиллар қатнаши учун мўлжалланган 14 метрдан кам бшлмаган кенг йўл. Одатда кўприклар ёки тоннелларда автос.ада остидан ёки устидан ўтадиган йўллар бўлади. Германияда икала йўналишда икки қаторли машиналар қатнови учун мўлжалланган, орасига дарахтлар экилган ва машиналар тезлиги юқори бўлган йўл. Топографик карталарда автос.адалар тўғри паралел чизиқ билан кўрсатилади ва тўқ сариқ ранга бўялади.