Imom matrudiy va burxoniddin marg`inoniyning ma`naviy jasorati

Burxoniddin Marg`inoniyning ma`naviy jasorati. Hidoya asari.

al-Marg`inoniy

• Burxoniddin Marg’inoniy (to`liq ismi Abulhasan Ali ibn Abubakr ibn Abduljalil al-Farg`oniy al-Rishtoniy al-Marg`inoniy) (1123.23.9, Rishton tumani, Dahbet qishlog`i — 1197.29.10, Samarqand)— buyuk faqih, imom. Dastavval otasi Abubakr ibn Abduljalil, so`ng Simom Bahouddin Ali ibn Muhammad Asbijobiy qo`lida tahsil ko`rdi. Rishton, Marg`ilon, Buxoro, Samarqand va Movarounnaxrning boshqa shaharlarida islomiy taʼlim olib, hanafiya mazhabining buyuk faqihi sifatida nom qozondi. Shayxulislom bo`lib yetishdi. 1149 y. haj safariga bordi. Burxoniddin Marg’inoniy Samarqand sh.dagi Chokardiza kabristonga dafn etilgan.

Burxoniddin Marg’inoniy

• Burxoniddin Marg’inoniy fiqh bo`yicha asosiy asari “Bidoyat ul-mubtadiq” (“Boshlovchilar uchun qo`llanma”)ni hanafiya nazariyotchisi, shariat asoschilaridan Abul Hasan al-Quduriy (1029 y. v.e.) va Muhammad ash-Shayboniy (884 y. v.e.) asarlariga tayanib yozgan. Burxoniddin Marg’inoniyning ushbu kitobi nazariy asar edi, undan amaliy jihatdan foydalanish qiyin bo`lgan.

Al-Hidoya

• HIDOYA" (arab. — yoʻllanma; toʻla nomi "Hidoya fi furuʼ al-fiqh" — "Fiqh sohalari boʻyicha yoʻllanma") — hanafiylikyaa keng tarqalgan shariat qoʻllanmasi (kodeksi). Uni Burhoniddin Margʻinoniy 13 yil davomida yozgan. Qoʻllanmani yaratishda Qurʼon oyatlariga, dastlabki 4 xalifa, sahobalar va tobeʼinlarning rivoyatlari, hadislar, sunniylikdagi 4 mazhab asoschilarining asarlariga tayangan. "Hidoya" 4 jild, 57 kitob, 165 bob, 152 fasldan tarkib topgan. "Hidoya."ning 1-jildi 5 kitobdan iborat boʻlib taho-rat va amaliy ibodatlar (nlmoz, roʻza, zakot va haj)ga bagʻishlangan. 2-jildga nikoh, taloq, qulni ozod qilish, topib olingan bolalarning nasabini aniqlash, bedarak yoʻqolganlar, she-rikchilik, vaqf huquqi kabi masalalar kiritilgan. 3-jildda oldi-sotdi, pul muammolari, kafolat, qozilarning vazifalari, guvohlik, vakolat, daʼvo, sulh, qarz berish, sovgʻa, ijara, voliylik (patronat), homiylik kabi masalalar oʻrin olgan. 4-jildda merosni taqsimlash, vasiyat, shartno-ma, ovchilik, garovga berish, jinoyatlar xususida, xun haqi toʻlash kabi masalalar yoritilgan. Burhoniddin Margʻinoniyning "Hidoya" asari yozilish uslubi boʻyicha ajralib turadi.