Ilmiy tadqiqot markazi

1-
rasm. “Toshkent” RFBning yillar bo‘yicha bitimlar soni va bitimlar hajmi
20
 
2022 yilda barcha savdo maydonlarida amalga oshirilgan oʻrtacha kunlik bitimlar soni 
327 tani, oʻrtacha kunlik bitimlar hajmi –
19,50 mlrd soʻmni (1,73 million AQSH dollari), 
sotilgan qimmatli qogʻozlarning oʻrtacha kunlik soni –
146,38 mln donani tashkil etdi. Birja 
kotirovkalash varag‘idagi 107ta emitentning umumiy bozor kapitallashuvi hajmi 8,41 milliard 
AQSH dollarni qayd etdi. Bu ko‘rsatkich yuqorida keltirilgan birjalarning bozor 
kapitallashuvidan bir necha barobar kichik bo‘lib, O‘zbekiston YaIM hajm
ining 10,6%ni 
tashkil etmoqda.
Ushbu ko‘rsatkichlardan shuni xulosa qilib aytish mumkinki, mamlakatimiz fond bozori 
holati barqaror, ammo, sekinlik bilan rivojlanmoqda. Jahon moliya bozorida juda ko‘plab 
moliyaviy instrument turlari paydo bo‘lib, ular bil
an aktiv savdolar olib borilayotgan bir 
paytda, mamlakatimizda hanuzgacha xususiylashtirish bilan bog‘liq muammolar to‘liq 
yechimini topa olamayapti. Xattoki, eng risk darajasi past hisoblangan davlat qimmatli 
qog‘ozlari savdosi ham fond bozorlarida emas, 
valyuta birjasida amalga oshirilmoqda. 
Birja rivojlanishida yana bir to‘siq sifatida xorijiy valyutada birja savdolarini amalga 
oshirish imkoniyatining mavjud emasligi deb e’tirof etish mumkin. Sababi, xorijiy investor 
“Toshkent” RFBda mavjud qimmatli qog‘ozlarni faqatgina o‘zbek so‘mida xarid qilishi, savdo 
platformalarida boshqa valyutada savdolar amalga oshirish uchun yetarlicha imkoniyat 
berilmayotganligi, investitsion jozibadorlikni susayishiga olib kelmoqda.
Xorijiy fond birjalari faoliyatini o‘rgani
shlarimiz natijasida, shuni aniq xulosa qila 
olamizki, mamlakatimizda ham valyuta va fond birjalarining birlashuvi qimmatli qog‘ozlar 
bozori ulushining oshishida ulkan tashlangan qadam bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Sababi, bu 
20
“Toshkent” Respublika fond birjasi ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi
0.00
500.00
1,000.00
1,500.00
2,000.00
2,500.00
3,000.00
3,500.00
4,000.00
4,500.00
5,000.00
0
10,000
20,000
30,000
40,000
50,000
60,000
70,000
80,000
90,000
M
il
li
ar
d
Bitimlar hajmi
Bitimlar soni

---

26 
orqali birjada xorijiy valyuta
larda qimmatli qog‘ozlar savdosini yo‘lga qo‘yish, davlat qimmatli 
qog‘ozlar savdosini amalga oshirish hamda xorijiy kompaniyalar orasida “Toshkent” RFBda 
listingdan o‘tishga qiziqish uyg‘otish kabi o‘zgarishlarga zamin yaratiladi. Shu bilan birga, 
aholi orasida birjaviy, moliyaviy instrumentlar turlari, ularga investitsiyalar kiritish va 
daromad olish kabi bilimlarni aholi savodxonligini oshirish bo’yicha dasturlarga kiritish 
ishlari keng ko‘lamda amalga oshirilishi, fond bozorida yangi instrumentlarga bo‘
lgan talabni 
oshirishda xizmat qilishi bilan birga fond birjasida yangi savdo platformalarini yaratishga 
turtki bo‘la oladi. Ushbu masalalar yuzasidan, fond birjasi ko‘plab mutaxassislar bilan 
muzokarlar olib borishi maqsadga muvofiqdir. Fikrimizcha, kelti
rilgan jihatlar O‘zbekiston 
Respublikasida kapital bozori rivojlanishini yangi darajaga ko‘tarib, aholi orasida ushbu 
bozorga qiziquvchi investorlar sonini yanada orttirishiga hizmat qiladi.