Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

916 - САВОЛ: 
СТАТИСТИК ГИПОТЕЗА ДЕГАНДА НИ-
МАНИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Статистик гипотеза – бу номаълум тақсимотнинг 
кўриниши ҳақидаги ёки маълум тақсимотнинг номаълум 
параметрлари ҳақидаги гипотезадан иборат.

---

573 
КЎРСАТМА: Гипотеза илмий билиш жараёнида янги 
топширилган далиллар, маълумотлар мавжуд назария билан 
изоҳлаб бўлмай қолган ҳолатда илгари сурилади. 
917 - САВОЛ: 
СТАТИСТИК КРИТЕРИЙ – БУ НИМА? 
ЖАВОБ: Статистик критерий (ёки оддийгина критерий) деб 
нолинчи Н
0
гипотезани қабул қилиш ёки қабул қилмаслик 
ҳақидаги қоидага айтилади. 
КЎРСАТМА: Илмий ижодиётда гипотезанинг аҳамияти катта. 
Бу орқали тадқиқотчи фараз қила олади ва шу асосда фикрлаш 
бошланади. Бунда фикрлаш ҳар қандай одам учун хос бўлиши 
мумкин, аммо фараз қилишда муайян муаммо атрофида фикр 
юритилади.шу сабабли ҳам илмий ижодиётда фараз қилиш учун 
шу соҳанинг олдинги ютуқ ва камчиликларини баҳолай оладиган 
даражадаги интеллектуал салоҳият керак бўлади. 
918 - САВОЛ: 
СТАТИСТИК УМУМЛАШТИРИШ ДЕ-
ГАНДА НИМАНИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Статистик умумлаштириш – бу тўлиқсиз ин-
дукциянинг алоҳида бир тури бўлиб, илмий индукция каби хулоса 
чиқаришда элиминация қилиш усулига, яъни кераксиз ҳолатларни 
муҳокамадан чиқариб ташлаш йўли билан керакли ҳолатларни 
ажратиб олишга асосланади. 
КЎРСАТМА: Статистик умумлаштириш манбаларни ўрга-
нишда кўрсаткичлар (параметрлар)нинг орасидан биринчи дара-
жали ва иккинчи даражалиларини ажратишни амалга оширади. 
919 - САВОЛ: 
СТАТИСТИК УМУМЛАШТИРИШ НИ-
МАЛАРНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛАДИ? 
ЖАВОБ: Статистик умумлаштириш қуйидагиларни ўз ичига 
олади: 

оммавий тусдаги ҳодисаларнинг ўрганилаётган гуруҳи 
(намуна)ни ташкил этувчи ҳолларнинг умумий сони; 

---

574 

тадқиқотчини қизиқтираётган белгининг такрорланаётган 
ҳоллари миқдори; 

қаралаётган белгининг пайдо бўлиш частотаси (даврий-
лиги). 
КЎРСАТМА: Таълимда таълим олувчиларнинг билимларини 
(ўзлаштирилганлигини) ҳисобга олиш ва даражалашда, тарбияда 
тарбияланганликни даражалашда статистик умумлаштириш 
методларидан самарали фойдаланилади, шунингдек, иқтисодий 
кўрсаткичларни ёки илмий тадқиқот ишларини, тажриба-синов 
ишларини, туғилишнинг ўзгаришини ва шу кабиларни статистик 
умумлаштириш методлари асосида хулосаланади ва уларга мос 
тавсиялар тайёрланади.