Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н


BUYRAK USTI BEZLARI (GLANDULA SUPRARENALIS)



Download 18,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet255/315
Sana12.09.2021
Hajmi18,63 Mb.
#172604
1   ...   251   252   253   254   255   256   257   258   ...   315
Bog'liq
Gistologiya Zufarov K. 2005(1)

 

BUYRAK USTI BEZLARI (GLANDULA SUPRARENALIS) 

Buyrak usti bezlari juft organ bo’lib, u muhim funktciyag’a ega. Har bir buyrak usti bezi anatomik 

jihatdan bitta orgai bo’lsa ham, aslida u ikkita bezning byrlashuvidan vujudga ke-ladi. Bu bezning 

ikki tarkibiy qismi - miya va po’st moddalari tuzilishi va rivojlanishi jihatidan mustaqil organlar hisob-

lanadi. 

Taraqqiyoti. Bu jarayon embrional hayotning 4-5 haftalarida ichak tutqichi asosining ikki yonidagi 

tcelomik epiteliyda ko’plab qalinlashgan qismlarning paydo bo’lishidan boshlanadi. 6-hafta-ga kelib, 

qalinlashgan  epiteliy  atcidofil  tcitoplazmali  hujay-ralardan  iborat  bo’ladi.  Bu  hujayralar  7-haftada 

mezoteliydan  ajraladi  va  interrenal  tanaga  aylanadi.  Interrenal  tana  aor-taning  lateral  tomonida 

joylashgan hujayralar massasi hisob-lanadi. Qeyinchalik bu massaga qon tomirlar o’sib kiradi va po’st 

moddaning turli zonalari takomillashadi. Demak, bezning po’stloq qismi jinsiy bezlar bilan birga bir 

manbadan tako-millashar ekan. SHuning uchun ham jinsiy va buyrak usti bezla-rining faoliyati uzviy 

bog’langan. Embrional hayotning to’rtinchi oylariga borib, po’stloq moddada tashqi koptokchasimon 

zonani,  o’rta  -  tutamli  zonani  va  ichki  -  to’rsimon  zonani  tafovut  qilish  mumkin.  To’rsimon  zona 

mag’iz  moddaga  yondoshib  turadi.  Po’stloq  modda  hujayralarining  sekretor  faoliyati  embrional 

hayotning  12-13  haftalaridan  boshlanadi.  Buyrak  usti  bezining  mag’iz  moddasi  qorin  aortasi 

sohasidagi simpatik nerv tugunlaridan rivojlanadi. Embrionning  6-7 haftalik davrida simpatik nerv 

tugunlaridan  simpatoblast  hujayralari  ajrala  boshlaydi.  7-8-haftalarga  kelib  bo’lg’usi  bez  miya 

moddasining hujayrala- 



 

288 


 

179-rasm.  Buyrak  usti  bezn.  Ge-matoksilii-eezin  bilan 

bo’yalgan.  06.  10.  ok.  10.!  -  kapsula;  2  -  po’st  moddasi;  a  -

koptokchali zona; b - tutamli zona

8

 - t$rsimon zena, 3 - mag’iz 



meddag.i; 



qon 

tomirlar.ri 

xromofinnoblast-lar 



takomillashib,  in-terrenal  tana  ichiga  bo-tib  kiradi  va  bezning 

miya moddasini hosil qi-ladi. Ana shu vaqtga kelib buyrak usti 

bez-larining  kapsulasi  ham  vujudga  keladi.  Lekin  nerv 

hujayralari to’p-lamlarining buyrak usti bezi ichiga kirish jarayo-

ni  chaqaloqning  4  oylik  davrigacha  davom  etadi.  Arteriyalar 

fibroz  kap-suladan  o’tib,  buyrak  us-ti  bezi  parenximasida 

nihoyatda ko’p sinusoid kapillyarlar to’rini ho-sil qiladi. 

Tuzilishi. Har bir buyrak usti bezi qalin yog’ kletchatkasi bilan 

o’ralgan.  Buyrak  usti  be-zn  o’rtasidan  kesilgani-da  uning  ikki 

qismi: po’st va miya moddalari-ni yaqqol ko’rish mumkin (179-

rasm).  Bez  tashqa-ridan  biriktiruvchi  to’-qimali  kapsula  bilan 

o’ralgai. Qapsula tarki-bida 5-6  qavat fibro-blastlar bo’lib, har 

bir  kavat  kollagen  tolalar  bilan  ajralib  turadi.  Kapsula  ostida 

po’stloq  modda  joylashgan.  Po’st-loq  modda  hujayralari  juda 

ko’p  miqdorda  li-pid  kiritmalari  tutgani  uchun  bu  zona  och 

sarg’ish tusga ega. 

Buyrak  usti  bezining  kapsulasi  ostida  betartib  joylashgan  kam 

takomillashgan  (kambial)  hujayralar  yotadi.  Bu  kambial 

hujayralar  takomillashish  natijasida,  asta-sekin  buyrak  usti 

bezining koptokchali zonasiga o’tib, shu erga xos bo’lgan hujay-

ralarni hosil  qiladi. Qambial  zona  ostida noto’g’ri shaklga ega 

bo’lgan  yirik  hujayralar  joylashib,  ular  sinusoid  kapillyar 

atrofida doira yoki yarim doira shaklida yotadi. Bu hujayra to’p-

lamlari  koptokchalarga  o’xshash  bo’lganligi  uchun  bu  zona 




Download 18,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   251   252   253   254   255   256   257   258   ...   315




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish