Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Ko`p qavatli yassi muguzlanuvchi epiteliy.
Bu epiteliy terining epidermis qavatini 
tashkil qiladi. U bir necha qavat joylashgan hujayralardan tuzilgan. Morfofunksional 
xususiyatlariga qarab 5 ta qavat tafovut qilinadi: bazal qavat, tikanaksimon hujayralar qavati, 
donador, yaltiroq va muguz qavatlar (54-rasm). 
Bazal va tikanaksimon hujayralar qavati ko`p qavatli yassi muguzlanmaydigan 
epiteliydagi birinchi va ikkinchi qavatlarning tuzilishiga o`xshaydi. 
Donador qavat sitoplazmasi keratogialin donachalarini tutuvchi yassi hujayralardan 
tashkil topgan. Keratogialin fibrillyar oqsil bo`lib, u keyinchalik keratinga aylansa kerak. 
Yaltiroq qavat asosan kaft va tovon terisida uchraydi. Bu qavat yadro tutmagan, 
sitoplazmasi oqsil modda - eleidin bilan to`lgan 3-4 qavat yassi h u j a y r a l a r d a n iborat. 
Eleidin yaxshi bo`yalmaydi, lekin kuchli nur sindirish xususiyatiga ega. Shuning uchun 
hujayralar chegarasi anits bilinmaydi va bu qavat preparatda rangsiz yaltiroq tasma holida 
ko`rinadi. Yaltiroq qavat hujayralari muguz tangachalar hosil bo`lishidagi bir holatdir. 
Muguz qavat yassi muguz tangachalardan iborat. Ularning tarkibida havo pufakchalari va 

---

85 
muguz modda-keratin bo`ladi. Hujayralarning muguz tangachalariga aylanishi ularning nobud 
bo`lishi bilan boradi. Yadro va sitoplazma organellalari parchalanadi, yaltiroq qavat bor joyda 
eleidindan, boshqa qismlarda esa tonofibrilla materialidan keratin hosil bo`ladi. Yassi muguz 
tangachalar doimo tushib, uning o`rniga pastki qavatdagi hujayralar siljib keladi. Buning 
hisobiga epiteliy doimo tiklanib turadi. Bazal va tikanaksimon hujayralar bo`linib, ko`payib 
differentsiallashadi hamda muguzlanish protsessiga uchraydi va tushib ketadi, uning o`rnini 
boshqa hujayralar to`ldiradi. Bu jarayon fiziologik regeneratsiya deyiladi.