Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Bir qavatli ko’p qatorli epiteliy.
Bu epiteliy nafas yullarining devorini va jinsiy 
sistemaning ayrim qismlarini qoplaydi. Bu epiteliyda har bir hujayra bazal membranada yotadi, 

---

80 
hujayralarning shakli turlicha va shu sababli yadrolari har xil tekislikda yotadi (51-rasm). 
Kekirdak epiteliysida kiprikli silindrsimon, qadahsimon, yirik va kichik qo’shimcha hujayralar 
hamda endokrin hujayralar tafovut qilinadi. Qo’shimcha hujayralar o’zining keng yuzasi bilan 
bazal membrane tegib turadi. Kiprikli hujayralar bazal membranaga o`zining ingichka qismi 
bilan tegib turadi, keng yuzasi esa kekirdak teshigiga qaragan bo`ladi. 
48-rasm. Bir qavatli silindrsimon epiteliy. Me’da shillik qavatidan tayorlashgan. 
Ob.60,ok.10. 
1 - silindrsimon hujayralar; 2 – yadro; 3 – biriktiruvchi to’qima 
Kiprikli hujayralarning apikal yuzasida kiprikchalar bo`lib, har bir hujayrada 250 atrofida 
uchraydi. Kiprikchalarning harakatlanishi shilliq sekretning siljishiga ta’sir qiladi. Shilliq sekret 
bilan tashqaridan kirgan chang zarralari ham chiqariladi. Elektron mikroskopda kiprikchalar 2 ta 
markaziy va 9 juft periferik («Hujayra markazi, sentrosoma»ga q.) mikronaychalardan iboratligi 
aniqlangan (52-rasm). 

---

81 
49-rasm. Silindrsimon hujayralar. Me’da tubining shillik qavatini qoplovchi hujayralar. 
Elektron mikrofotogramma. X 7500. 
1 – silindrsimon hujayra; 2 – yadro; 3 – secretor donachalar. 

---

82 
50-rasm. Bir qavatli silindrsimon jiyakli epiteliy. Ingichka ichak kriptasi. Elektron 
mikrofotogramma. X 12.500. 
1-silindrsimon hujayraning apikal yuzasidagi mikrovorsinkalar; 2-yadro; 3-mitoxondriya
51- rasm. Bir qavatli ko`p qatorli kiprikli epiteliy (sxema). 
1 - hilpillovchi kiprikchalar; 2 - qadahsimon hujayralar; 3- kiprikli hujayralar; 4, 5 - katta 
va kichik qo’shimcha hujayralar; 6 - bazal membrana; 7-biriktiruvchi to`qima
(Yu. I. Afanasyevdan 1989). 

---

83 
52- rasm. Kiprikcha. 2-22. Odam traxeyasi epitelial hujayrasi kiprikchasining ko`n-
dalang kesmasi. Elektron mikrofotogramma. x 144.000. 
1-hujayra qobig`i; 2-mikronaychalarning markaziy jufti; 3-mikronaychalarning periferik -
juftlari; 4-qo`lchalar; 5-radial spitsalar; b-shporalar (pixlar). A, B, C, D, E- belgilar 2-23- rasmda 
keltirilgan sxematik tuzilishining turli sohalariga mos keladi. 2-23. Kiprikcha va bazal 
tanachadagi mikronaychalarning sxematnk tuziinshi. A-kiprikchaning uch qismi; B-
kiprikchaning tor qismi; C-kiprikchaning o’rta qismi; D- kiprikchaning bazal tanachaga 
o`tadigan tor qismi; E-bazal tanacha (Rodindan).