Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н



Download 13,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/242
Sana15.06.2022
Hajmi13,82 Mb.
#672676
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   242
Bog'liq
2 5273987288483758634

-yadro; 
2-yadrocha; 3-karioplazma; 4-euxromatin; 5-geteroxromatin, 
6- donador endoplazmatik to`r. 
24- rasm. Yadro teshig’ining tugilishi (sxema). 
1-perinuklear bo’shliq; 2-ichki yadro qobigi; 3-tashqi yadro qobigi; 4-periferik 
donachalar 5 - markaziy donacha; 6 - donachalardan tarqaluvchi fibrillalar; 7 –diafragma 
(A. Frenke. 1970; B – Kay, Jonhston, 1972). 


45 
Fyolgen reaksiyasining intensivligi DNK miqdoriga to`g`ri proportsional. Optik 
zichlikning o`zgarishini o`rganish orqali strukturadagi yutuvchi moddaning miqdorini aniqlash 
mumkin. Shunday qilib, hujayradagi ko`pgina ximiyaviy komponentlarni miqdoriy analiz qilish 
mumkin bo`lganday sitospektrofotometriya usuli orqali har bir hujayradagi DNK miqdorini 
aniqlash mumkin. 
Yadroning interfaza davrida ishqoriy bo`yoqlar bilan yaxshi bo`yaluvchi qismlari 
(spiralizatsiya natijasida), Geytts tomonidan 1928 yilda 
geteroxromatin 
bo`limlar deb 
nomlangan. Bu bo`limlar xromosomalarning boshqa qismlari, 
euxromatindan 
keskin farqlanib 
turadi (23-rasmga q.). Euxromatin qismlari interfazadagi yadro xromosomalarining 
despirilizatsiyasiga uchrab nozik to`r hosil qilgan bo`limlaridir. 
Xromosomalarning geteroxromatin bo`limlari yana 
xromotsentrlar 
deb nomlanib, ular 
yadrochaga birlashib ketganligi tufayli 
yadrocha xromatini 
deb ham etiladi. Olimlarning 
fikricha, xromosomalar qanchalik ko`proq despirilizatsiyaga uchrasa, ular shunchalik sintetik 
jarayonda aktivroq ishtirok etadi. Xromatinning geteroxromatin qismlari xromosomaning 
telomerlar, sentromerlar soxasiga to`g`ri keladi. Geteroxromatin qismlari aktiv bo`lmasa ham bu 
qismlar euxromatin qismlari funktsiyasiga kuchli ta’sir qiladi. Hozirgi vaqtda 
struktur 
va 
fakultativ 
geteroxromatin farqlanadi. Fakultativ geteroxromatin vaqtinchalik kondensatsiyaga 
uchragan xromatin bo`lib, struktur geteroxromatin esa doimo kondensatsiya holatida bo`ladi. 
Struktur geteroxromatin funktsiyasi hozircha noma’lum. 
Y a d r o c h a. Yadroda bazofil bo`yaluvchi gomogen tuzilishga ega bo`lgan bitta yoki 
ikkita yadrocha bor. Yadrochalar faqat yadroning emas, balki butun hujayraning eng zich qismi 
hisoblanadi. 
Elektron mikroskopik tadqiqotlar yadrocha ipsimon ko`rinishdagi nukleolonemalar va 
ular orasidagi gomogen tuzilmalardan tashkil topganligini ko`rsatdi. Nukleolonemalarning 
qaliyligi 4-8 nm ipchalardan iborat bo`lib, ularda kattaligi 15 nm keladigan granulalar 
joylashgan. RNK yadrochaning xarakterli ximiyaviy komponenti hisoblanib, uni birinchi marta 
Kasperson (1939) topgan. Yadrochada ribosomal RNK (rRNK) va ribosomalar hosil bo`ladi. 
Yadrochalarning hosil bo`lishi va ularning soni xromosomalarning - ikkilamchi tortma 
sohasida joylashgan yadrocha hosil qiluvchi qismlarining miqdori va aktivligi bilan bog`liq. Xro-
mosomalarning yadrocha hosil qiluvchi qismlaridagi DNK dan ribosomal RNK sintezlanib, bu 
RNK yadrocha sohasida oqsil bilan o`raladi va ribosoma subbirliklari hosil bo`ladi. Subbirliklar 
birlashib ribosoma shakllanadi va u yadroda yoki sitoplazmada oqsil sintezida qatnashadi va 
ribosomalar hosil bo`lishida muhim rol o`ynaydi. 
Yadro shirasi yoki kariolimfa (karioplazma) interfazadagi despiralizatsiya bo`lgan 
xromosomalari va yadrocha joylashgan muhitdir. Tirik hujayralarda yadro shirasi strukturasiz 
massa hisoblanadi. Fiksatsiya qilingan preparatlarda esa kariolimfa oqsillari koagulyatsiya 
bo`lishi natijasida nozik to`rga o`xshab ko`rinadi. 

Download 13,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   242




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish